عمومی

زمان تصمیم‌گیری برای تهران  – مجله زنده خبری

این در تضاد با تمام امیدهایی است که با بازگشت تهران به مذاکرات در وین برای دستیابی به توافق بر سر احیای برجام ایجاد شد. انتخاب دولت ابراهیم رئیسی برای بازگشت به میز مذاکره به جای بحث برجام، حس واقع گرایی عقلانی را در مقابل افکار انتزاعی مخالفان بازگشت فعال به جامعه بین المللی به وجود آورد. خوب یا بد، توافقی شکل می‌گیرد که در صورت اجرا به ایران فرصت دیگری می‌دهد تا شرایطی غیر از آنچه هست ایجاد کند، این امید به حدی بود که حتی مخالفان برجام نیز با نگاه به واقعیت‌های موجود در کشور مجبور شدند. ساکت ماند و به نظر می رسید که تسلیم ترجیحات سیستم شده است.

پیش از اقدام نظامی روسیه در اوکراین، می‌توان چنین فرض کرد که اگر اعضای تیم مذاکره‌کننده با تهران در وین، نمایندگان رقبای بلوک شرق و غرب در جامعه بین‌المللی باشند، بر سر محتوای توافق به توافق می‌رسند. متن توافقنامه پیشنهادی درباره تهران همان است که میخائیل اولیانوف، نماینده ویژه دولت روسیه با نگاهی مثبت از آن یاد کرد. او حتی گفت؛ پنج دقیقه مانده به توافق وی از یک سو از عدم تمایل تهران به پذیرش توافق در هفته‌های اخیر انتقاد کرد و بر ضرورت انجام این توافق تا پایان روز تاکید کرد.

شروع جنگ در اوکراین به یکباره معادلات را بر هم زد. مسکو دیگر پس از برجام به دنبال دفاع از منافع خود نبود، نه به عنوان یکی از اعضای مذاکره کننده در وین و به دنبال نزدیک کردن تهران و واشنگتن به احیای برجام. اعتماد مسکو به اثربخشی ادعای خود همان چیزی است که اکنون بر نتیجه نهایی مذاکرات وین تحمیل کرده است.

علاقه مسکو به مذاکرات وین با دور جدیدی از انتقادات و مخالفت ها با توافق فعلی همراه شده است. برخی از مخالفان این توافق از تهران به دلیل عقب نشینی از خواسته های غرب به ویژه دولت آمریکا انتقاد کرده اند. آنها تا آنجا پیش رفتند که تیم مذاکره کننده ایرانی را که اصولاً زیر نظر دولت سیزدهم فعالیت می کنند، مورد انتقاد و اتهام قرار دادند و آنها را وابستگان تیم محمدجواد ظریف و دولت دوازدهم خواندند. در نگاه مخالفان و منتقدان، دولت اصلی و تیم دیپلماسی آن همان مسیری را دنبال می‌کنند که می‌گویند دولت حسن روحانی با تعصب غربی دنبال کرده است. یکی از منتقدان گفت که امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه در واکنش به انتقاداتش از توافق فعلی گفته است که «اگر زمانی مطالبات تهران در قعر برجام بود، اکنون در سطح مطالبات برجام است.

مخالفان برجام که اکنون توقف مذاکرات در وین توسط مسکو را در مخالفت با متن توافق توجیه و توجیه می‌کنند، عمداً یا ناخواسته اظهار نمی‌کنند که همین متن با مشورت مستقیم نماینده روسیه در وین مورد انتقاد قرار گرفته است. از زمان آغاز مذاکرات وین، تهران مسئولیت گفتگوهای مستقیم با واشنگتن را به نماینده روسیه در این مذاکرات تفویض کرده است. این امر از همان ابتدا با انتقاد و هشدار برخی ناظران نسبت به عواقب آن همراه بود.

دیر یا زود تأثیر سیاست راهبردی روسیه بر روند مذاکرات وین و احیای برجام قابل مشاهده است، اما جنگ در اوکراین عینیت و ذهنیت لازم را برای درک این موضوع ایجاد کرده است. این جنگ یک رویداد ناگهانی به قدمت روزهای گذشته نیست، اما روسیه از نیمه دوم این دهه زمینه را برای ظهور آن فراهم کرده است. جهت گیری توسعه طلبانه ناتو امنیت روسیه را به خطر انداخته است. روس ها نمی خواهند دوباره توسط همان سوراخی که در گذشته بارها تجربه کرده اند، گاز گرفته شوند. چه در زمان شاهان و چه در زمان کمونیست ها. با این حال، جنگ کنونی معانی متفاوتی با تأثیرات جنگ سرد بین دو بلوک سرمایه داری غرب و کمونیسم شرقی پس از جنگ جهانی دوم دارد. در واقع، جنگ کنونی شبیه بازگشت به دوران توسعه طلبی زمینی پادشاهان قرن هفدهم و هجدهم و پادشاهی های اروپایی است. هیچ یک از کشورها ارزش های ایدئولوژیک به معنای جنگ سرد ندارند. به هر حال، این جنگ منافع ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی بین امپریالیست‌هایی است که از طریق رقابت به دولت‌ها و دولت‌های دیگر ضربه‌ها و زیان‌ها وارد می‌کنند.

بنابراین تهران با توجه به منافع ملی و امنیتی خود نباید و نمی‌تواند در بحبوحه درگیری باشد که به نفع این یا آن قدرت شاهنشاهی باشد و به مردمی که چهار دهه تحریم را تحمل کرده و از جامعه جهانی فاصله گرفته‌اند، لطمه وارد کند. توده غذایی که لمس کرده اند. تهران باید به ابتکارات خود توجه کند و از یک سو به خطوط تقابل و امکانات این وضعیت برای ایجاد شرایطی که صرفاً در خدمت منافع کشور و ملت باشد متمایل شود. آنها مانند همه شرکت کنندگان در صحنه آشفته کنونی جامعه بین المللی، کلاه خود را نگه داشته و پشت عینک منافع خود عمل می کنند.

تهران باید با نگاه به منافع کشور و کنترل اوضاع بدون توجه به این و آن به ناامنی در روابط خارجی خود پایان دهد. آیا در روزهای پایانی سال خبرهای خوبی از وین خواهد آمد؟ آیا برجام دوباره به کما می رسد؟ همه چیز به انتخاب تهران بستگی دارد.

دکمه بازگشت به بالا