آداب مراسم ختم
مراسم سوگواری و آداب رفتن به ختم
انسان موجودی اجتماعی و عاطفی است و نیاز به دیگری برای نیازهای گوناگون،امری طبیعی در ساختار نظام دنیوی به شمار می‌رود. این نیاز به ویژه درزمان‌های بحرانی و بروز مصیبت بسیار تشدید میشود و انسان گاه چنان به دیگری نیاز پیدا میکند که نوزادی به مادر. برخی‌ها با قدرت درونی خود می‌توانند شرایط بحرانی را از سر بگذرانند، ولی باز به یاری دیگران نیازمندند، همانند کودکی که تازه راه افتاده است. در مصیبت‌ها انسان با توجه به روحیه و رویه متفاوت خود نیازمند یاری دیگران است.
از این رو در زمان فوت، خویشاوندان نزدیک در کنار خانواده متوفی می مانند و به تسلی دادن آنها مشغولند اما باید نکاتی را در نظر داشت که این کنار هم بودن، یاری رسان باشد و باری بر دوش خانواده متوفی قرار ندهد.
شرکت در مراسم عزا به اعتقاد امامان
امام صادق (ع)در مجلس گروهی عزادار وارد شد و خطاب به آنان اظهار داشتند: پروردگار، مصیبت وارد شده بر شما را جبران فرموده، به جبران صبر و تحملتان پاداش خوبی به شما داده و شخص متوفی را نیز در سایه رحمت خویش قرار دهد. سپس از مجلس خارج شدند.
این روایت نشان میدهد که مراسم ترحیم باید به سادگی برگزار شود و تا جایی که ممکن است از تکلف صاحبان عزا کاسته شود. درست نیست افراد مصیبت زده که نیازمند همدری و آرامش روحی هستند دغدغه تهیه غذا و پذیرایی از میهمانان را داشته باشند.! امام صادق (ع) می فرماید: ”غذا خوردن نزد مصیبت دیدگان از رفتار و کردار زمان جاهلیت است و سنت اسلامی آن است که غذای آنان از سوی دیگران فراهم شود، همان گونه که پیامبر(ص) در مورد جعفر بن ابی طالب، چنین رفتاری را در پیش گرفت.
سبزینه پک با ایده ای خلاقانه برای پذیرایی آسان از مهمان، پک پذیرایی همایش، پک پذیرایی دفاع پایان نامه، پک پذیرایی ترحیم، پک صبحانه و پک پذیرایی جشن را در اختیار شما همشهریان عزیز قرار میدهد.
رسم قدیم برای شرکت در مجلس ختم
رسم قدیم ایران نیز چنین بوده است که تا هفت روز از خانه صاحب عزا دودی بلند نمی شده و بستگان و همسایگان برای آنها غذا می بردند و اجازه می دادند آنها در خلوت و آرامش به دلتنگی و عزاداری خود برسند .
در این صورت اگر میخواهید طبق رسوم گذشته برخورد کنید و این برخورد را مناسب میدانید یکی از بهترین کارها کمک به صاحبان عزا در پذیرایی و یا ارسال مبلغی به عنوان کمک برای برگزاری مراسم استجالب است بدانید این آیین همچنان در میان اقوام لر و بختیاری ایران مرسوم است.
مراسم امروزی که شامل ختم و شب هفت است معمولا در مسجد برگزار می شود و با میوه ، خرما و حلوا از میهمانان پذیرایی میشود.
برای شرکت در این مراسم آدابی وجود دارد که رعایت کردن آن، همراهی با خانواده صاحب عزا را نشان می دهد . آشنایان و بستگان برای یادبود مرحوم دسته های گل می برند که هم نشان دهنده احترام و همدری است و هم ماندگار بودن خاطرات متوفی را به صاحبان عزا یادآور می شود. دسته گل مناسب مراسم ختم را اینجا بخوانید.
- رعایت سکوت : این مجالس با تلاوت قرآن آغاز میشود و چنانکه همه می دانیم شایسته است که به هنگام قرائت قرآن سکوت کرده و تا جایی که ممکن است سخن نگوییم. پس از قرائت قرآن، یک روحانی سخنرانی می کند و مرگ و قیامت را به همه یادآوری میکند که هم تسلی برای بازماندگان است که بدانند این مسیری اجتناب ناپذیر است و هم به دیگران یادآور میشود که همه رفتنی هستند و قیامت و معاد آنچنان که تصور می شود دور نیست.
- همراه نبردن کودکان : در هنگام سخنرانی برای حفظ احترام مجلس و صاحب عزا باید سکوت کرد. بهتر است تا آنجا که ممکن است از آوردن کودکان به این نوع مجالس به خاطر آرامش و جلوگیری از سر و صدا خودداری کنیم. ضمن این که با توجه به حال و هوای مجلس و نوحه و زاری که معمولا در این مراسم متداول است، جو مجلس برای کودکان نیز مناسب نیست و ممکن است از نظر روحی آسیب ببینند.
- پرهیز از لبخند زدن : موقع احوالپرسی با صاحب عزا یا دیگر حاضرین در مراسم ، لبخند نزنیم و با دیگران در مورد مسائل خنده دار سخن نگوییم و از حرف های بی مورد پرهیز کنیم.
- حضور داشتن برای مدت موجه و نه طولانی : از نشستن‌های طولانی و غیبت پشت سر شخص فوت شده بپرهیزیم که چنان که از قدیم گفته اند دست او از دنیا کوتاه است و دیگر حضور ندارد تا بتواند از خودش دفاع کند. شنیدن این گونه سخنان ممکن است موجب آزار بازماندگان باش. بنا بر این سکوت و همدردی می‌تواند بهترین تسلی دل برای داغدیدگان باشد.
به طور خلاصه باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با صاحبان عزا بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی ، تصمیم به حضور بیشتر در کنارآنان دارند،نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شود.
- لباس مشکی و تا حد امکان پوشیده : در مراسمات بخصوص روز اول تا چهلم سعی شود طبق فزهنگ مردم ایران لباس مشکی استفاده شود. تا در میان مجلس نما و ظاهری متفاوت نداشته باشید. این نوع پوشش در این مراسم از جمله موارد همدردی با خانواده متوفی محسوب میشود.
- آراستگی و نه آرایش : برای خانم ها لازم است این مورد به دقت رعایت شود که از داشتن آرایش تا حد امکان خودداری کنید.البته مرتب و آارسته بودن متعادل خود از مهم ترین آداب شرکت در مراسم است اما نه آنچنان که در مهمانی ها و جشن ها آراسته باشند ، این مورد دور شدن از دل و شرایط نامناسب خانواده متوفی به نظر میآید.
به طور کلی رعایت مواردی که باعث جلب توجه در این مراسمات شود بهتر است حذف شوند تا کمترین خاطره ی منفی در ذهن اطرافیان متوفی در شرایط سخت باقی نماند.
- همراه داشتن تحفه ای برای میزبان : و در آخر یکی از آدابی که عموما برای شرکت در هر مراسم و مهمانی به عنوان احترام به میزبان انجام میشود همراه داشتن وسیله ای مناسب با آن مجلس است . که در این مراسم به جای شیرینی و شکلات از دسته گل یا استفاده میشود. بخصوص برای اقوام نزدیک تر و صمیمی تر که این مورد یکی از وظایف آنها تلقی میشود. هرچند رعایت حتمی این مورد لزومی ندارد. اما آوردن آن را لازم دانستیم.
امیدورام بهره کافی را از این مقاله برده باشید در صورتی که مواردی غیر از این نکات در ذهنتان بود، با ما و دیزمانی که عزیزی را از دست می دهید بسیاری از دوستان و آشنایان تمایل دارند برای عرض تسلیت نزد شما بیایند. از این رو باید با آداب برگزاری مراسم ختم آشنا باشید تا بتوانید مراسمی درخور عزیز از دست رفته برگزار کنید.
شاید در آن زمان روحیه خوبی نداشته باشید و نتوانید کارها را مطابق با آنچه مدنظرتان است انجام دهید. از این رو بهتر است برای برگزاری مراسم از گروه های خدماتی مجالس ترحیم کمک بگیرید.
تشریفات برگزاری مراسم ختم
بسیاری از آداب برگزاری مراسم ختم باید به موازات هم انجام گیرد. به عنوان مثال اطلاع رسانی به بستگان باید توسط فردی در طی آماده سازی مقدمات مراسم انجام گیرد. یکی از بستگان درجه یک باید با برخی از بستگان تماس بگیرد و فوت متوفی را اطلاع دهد و از آن شخص درخواست کند به سایرین نیز این خبر را اطلاع دهد.
سپس اعلامیه ای تهیه کند و تاریخ مراسم سوم و هفتم را در آن درج کند. این اعلامیه را باید در پخش کنند. حتی می توانند از طریق شبکه های اجتماعی نیز خبر فوت و تاریخ برگزاری مراسم های مختلف برای متوفی را به اطلاع همگان برسانند.
بسیاری از افرادی که در گورستان، مسجد، تالار و… حضور پیدا میکنند ماشین شخصی ندارند. از این رو برگزار کننده ی مجلس باید اتوبوس یا مینی بوسی را برای جا به جایی شخص به مکان های مختلف تهیه کند.
مراحل صدور مجوز
اولین مرحله از آداب برگزاری مراسم ختم این است که برای فرد فوت شده گواهی فوت صادر شود. این گواهی باید توسط پزشک مربوطه با چک علائم حیاتی فرد صادر شود. به منظور ثبت وفات باید مدارک هویتی فرد را همراه با گواهی فوت مهر و امضا شده توسط پزشک به ثبت و احوال ببرید.
علاوه بر پزشک، کارکنان قبرستان، شهادت و حضور دو فرد برای تایید فوت شخص هم کافی می باشد. شما می توانید با پرداخت مبلغی هر تعدادی که مدنظرتان است گواهی فوت دریافت کنید. ثبت و احوال به هر فردی گواهی فوت را خواهد داد.
مراحل خرید قبر
مطابق با آداب برگزاری مراسم ختم چنانچه فرد در منزل یا بیمارستان فوت کرده باشد برای انتقال متوفی به گورستان باید حتما با آمبولانس تماس بگیرید. بستگان درجه یک متوفی برای خرید قبر و سایر کارهای اداری باید به پذیرش مراجعه کنند.
همچنین بخوانید :
در صورت ارائه ی گواهی فوت به پذیرش گورستان سایر کارهای اداری انجام می گیرد. اما اگر گواهی فوت نداشته باشید مسئولین گورستان از یک داد پزشک درخواست می کنند تا گواهی فوت را صادر کند.
در صورتی که مورد مشکوکی نباشد گواهی فوت صادر خواهد شد در غیر این صورت متوفی به پزشک قانونی ارجاع خواهد شد. پس از معرفی یک مباشر به خانواده متوفی کلیه ی امور اعم از آماده سازی قبر ، و … با راهنمایی های وی انجام می گیرد.
رزرو مسجد و خوش آمدگویی
پس از پایان مراسم خاکسپاری طبق اعلامیه ی داده شده و مطابق با آداب برگزاری مراسم ختم باید مراسمی در مسجد برگزار کنید برای این منظور باید از قبل هماهنگی های لازم را با مسئولین مسجد انجام دهید. در روز سوم وفات معمولا بستگان درجه یک به گورستان می روند و از آن جا طبق ساعت اعلام شده به مسجد می روند.
با توجه به اینکه بهترین پذیرایی از مهمانان بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم پسندیده ما ایرانی ها به شمار می رود، خرید پک ترحیم با کیفیت اهمیت زیادی دارد.
در ورودی مجلس پسران، دامادهای متوفی، برادر، دایی و … حضور پیدا می کنند تا مهمانان را به داخل مسجد راهنمایی کنند. البته رزرو مسجد در آداب و سنن مختلف متفاوت می باشد برخی از افراد در شام غریبان و هفتم نیز مسجدی رزرو می کنند.
قرائت قرآن
پس حضور تمام مهمان ها طبق آداب برگزاری مراسم ختم فردی مسلط به تمام قواعد قرآنی، آیاتی مربوط به مرگ، قبر و قیامت تلاوت می کند در بیشتر مجالس از قاری قرآن تقاضا می شود تا و قرآن کند.
آیات قرآنی باید با تلفظ صحیح حروف عربی خوانده شود. در هنگام خواندن قرآن سعی کنید تا حد امکان آن را قطع نکنید. بهتر است زمانی برای ترجمه و تفسیر قرآن در نظر بگیرید. قبل از شروع تلاوت قرآن از حضار تقاضا کنید به احترام آیات قرآن سکوت کنند.
مداحی
مطابق آداب برگزاری مراسم ختم پس از قرائت قرآن نوحه خوانی و مداحی طبق اصول خاصی اجرا می شود. مداح، نوحه خوانی را با عرض تسلیت به خانواده ی متوفی آغاز می کند. چندین شعر پندآموز از شعرای معروف می خواند. سپس نوحه خوانی را با اشعاری راجب والدین، شهید و … ادامه می دهد.
مداح در بخشی از روضه خوانی به اهل بیت توسل می کند. مداح مناجات و دعای توسل را در انتهای مراسم نوحه خوانی می خواند. سپس نوحه خوان به نیابت از حضار به صاحب مجلس تسلیت می گوید.مداح تاریخ برگزاری مراسم سوم و هفتم را نیز در پایان مداحی خود اعلام می کند.
مراحل رزرو سالن پذیرایی و تهیه ی وسایل ضروری
یکی دیگر از آداب برگزاری مراسم ختم رزرو سروقت سالن پذیرایی می باشد. بعد از مراسم سوم، هفتم، چهلم باید تالاری را رزرو کنید و مهمان های خود را برای خوردن ناهار به تالار ببرید. در حین برگزاری مراسم ترحیم در گورستان، مسجد و منزل وظیفه ی فراهم کردن دستمال کاغذی، میز و صندلی، ظروف یکبار مصرف و … به عهده ی صاحب مجلس می باشد.
برگزاری مراسم یادبود متوفی
در ادامه مطابق با آداب برگزاری مراسم ختم مجالس یادبود در شام غریبان، سوم، هفتم و … برگزار می شود که هر کدام از این مجالس مطابق با فرهنگ و سنن هر منطقه متفاوت می باشد اما چهارچوب تمام این مراسم یکسان می باشد. شب اول بعد از خاکسپاری متوفی دوستان و آشنایان به منزل وی می آیند و نماز شب اول قبر می خوانند شمع روشن می کنند.
صاحب مجلس باید از مهمانان پذیرایی کند در این مواقع چای و خرما بین مهمان ها پخش می شود. در روز سوم وفات بستگان درجه یک صبح به گورستان می روند و سپس در مسجد مراسمی می گیرند و در انتها مهمان ها را برای صرف غذا به تالار دعوت می کنند.
چهل روز بعد از وفات نیز مراسمی برگزار می شود. اینبار میزبان تعداد محدودی از آشنایان و بستگان را در محل خاکسپاری دعوت می کند و سپس تمام مهمانان را به تالار پذیرایی می روند.
آداب شرکت در مراسم ختم
شرکت در مراسم ختم آداب مخصوص خود را دارد که حتما باید با این آداب آشنایی داشته باشید . ما در این بخش به این آداب اشاره کرده ایم:
رعایت سکوت
یکی از آداب برگزاری مراسم ختم رعایت آن ضروری است. رعایت سکوت در طول مراسم میباشد سر و صدا و همهمه نوعی بی احترامی به صاحب مجلس و متوفی می باشد. هدف افرادی که در مراسم حضور پیدا کرده اند تسلی خاطر بازماندگان می باشد. از این رو نباید با یکدیگر مدام در حال صحبت باشند
همراه نبردن کودکان
مراسم ترحیم پر از اندوه و غم می باشد و فضای مناسبی برای کودکان ندارد. کودکان شاد و پر انرژی و به دنبال بازی هستند حضور در این قبیل از مراسم از نظر روحی تاثیر منفی بر روی کودکان دارد.
همچنین بخوانید :
کودکان نمی توانند مانند بزرگسالان یک گوشه بنشینند و به مداحی گوش بدهند از این رو سر و صدا و شلوغی کودکان مراسم را بهم می ریزد. سعی کنید حدالمقدور کودکان خود را به مراسم ترحیم نبرید.
قبرستان های هوهو(Ho-ho) که به فاصله 15 دقیقه از شهر اوکساکا قرار گرفته اند، توسط مبلغین مسیحی اسپانیایی در قرن 16 میلادی تأسیس شدند.
پرهیز از لبخند زدن
کی دیگر از آداب برگزاری مراسم ختم این است که نباید در مورد مسائلی که سبب خنده و لبخند فرد دیگری می شود صحبت کنید. خندیدن در طول مراسم نوعی بی ادبی محسوب می شود و ممکن است موجب ناراحتی صاحب مجلس شود. خندیدن و لبخند زدن در مراسم ختم موجب سوء برداشت داغ دیده می شود و تصور می کند که شما قصد مسخره کردن مراسم و متوفی را دارید.
حضور برای یک مدت مشخص
در آداب برگزاری مراسم ختم سعی کنید بیش از اندازه در مراسم حضور نداشته باشید. حتی اگر شما نزدیکی زیادی هم با متوفی و خانواده ی وی داشته باشید. حضور طولانی مدت شما موجب ناراحتی خانواده ی وی می شود زیرا بالاخره مرگ فرد در یک خانواده شوک بزرگی محسوب می شود و خانواده ی متوفی نیاز دارند تا زمانی در خلوت خود ریکاوری کنند. و نگرانی از بابت پذیرایی از مهمان ها نداشته باشند.
پوشیدن لباس مشکی
پوشیدن لباس مشکی از آداب برگزاری مراسم ختم در ایران می باشد و تقریبا در اقصی نقاط کشور تمام مردم برای حضور در مراسم ختم لباس مشکی یا حدالمقدور تیره می پوشند. پوشیدن لباس مشکی نشان دهنده ی همدردی شما با صاحبان مجلس و خانواده ی متوفی می باشد.آقایان بهتر است یک پیراهن یا یک تیشرت ساده ی مشکی بپوشند.
خانم ها نیز نباید لباس های مجلسی که دارای نگین یا طرح و نقشی هستند بپوشند به طور کل لباس مناسب برای مجلس ترحیم یک لباس مشکی ساده می باشد. آقایان بهتر است یک ته ریشی داشته باشند و صورت آن ها سه تیغ نباشد. خانم ها نیز نباید در طول مجلس ترحیم آرایش داشته باشند و یا صورت خود را به طور کامل اصلاح کرده باشند.
همراه داشتن تحفه ای برای میزبان
معمولا در تمام فرهنگ های ایرانی رسم است که بعد از و برگزاری مراسم ختم به منزل صاحب مجلس می روند و برای اعضای خانواده و بستگان درجه ی یک لباسی تهیه می کنند و از میزبان می خواهند تا لباس مشکی خود را در بیاورد و به تدریج زندگی عادی خود را از سر بگیرد. چنان چه میزبان مغازه ای داشته باشد وی را به محل کار میبرند تا کسب و کار خود را شروع کند.