آیا سیارات فراخورشیدی مشابه زمین نادرند؟

به گزارش خبرگزاری آنا، با پیشرفت فناوری و رشد علوم فضایی، یکی از جذاب‌ترین و مهم‌ترین پرسش‌های علمی که ذهن بشر را به خود مشغول کرده، جستجوی سیاراتی شبیه به زمین (سیاراتی که بتوانند امکان لازم را برای حیات بیولوژیک فراهم کنند) است. با این حال آیا این سیارات در کهکشان ما کمیاب‌اند یا به‌سادگی در گوشه و کنار فضا یافت می‌شوند؟ این پرسش جدای از اینکه چالشی علمی است، یک مسئله‌ فلسفی و حتی روان‌شناختی برای ما انسان‌هاست!

کشف سیارات خارج از منظومه شمسی در دهه‌های اخیر، افق جدیدی را برای دانشمندان گشوده است. ابزارهای پیشرفته‌ای همچون تلسکوپ فضایی کپلر و تلسکوپ فضایی جیمز وب به ما امکان داده‌اند تا با دقت بیشتری به جستجوی سیارات مشابه زمین بپردازیم. تلسکوپ کپلر تاکنون هزاران سیاره‌ی فراخورشیدی را کشف کرده که بسیاری از آن‌ها در “منطقه‌ی حیات‌پذیر” (Habitable Zone) قرار دارند. اصطلاح منطقه‌ی حیات‌پذیر به محدوده‌ای در اطراف ستاره‌ها اطلاق می‌شود که شرایط دمایی مناسب برای وجود آب مایع فراهم است. این کشف‌ها حاکی از آن است که احتمال وجود سیارات قابل سکونت، به‌ویژه در اطراف ستارگان خورشیدمانند ، می‌تواند بیشتر از آن باشد که تا پیش از این تصور می‌کردیم.

با این حال در نقطه مقابل این خوش‌بینی، برخی دانشمندان بر این باورند که حتی اگر سیاراتی شبیه به زمین از نظر ابعاد و موقعیت وجود داشته باشند، این به معنای قطعی بودن مقوله سکونت‌پذیری آن‌ها نیست. حیات پدیده‌ای است که به مجموعه‌ای پیچیده از شرایط نیاز دارد؛ از جمله وجود آب، جو، منابع انرژی پایدار و حتی شرایط زیست‌محیطی پایدار در طول میلیاردها سال. بنابراین، شاید یافتن سیاره‌ای با تمامی این ویژگی‌ها واقعاً نادر باشد.

یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، تأثیرات ستاره‌های میزبان است. ستارگان جوان فعالیت‌ها و فعل‌وانفعالات شدیدی دارند که می‌تواند جو و البته آب موجود روی سیاره‌ها را از بین ببرد. در نتیجه تنها قرارگیری در “منطقه‌ی حیات‌پذیر” کافی نیست و ثبات وضعیت ستاره‌ میزبان نیز نقشی کلیدی در ایجاد شرایط مناسب برای برقراری حیات ایفا می‌کند. این مسئله به ویژه برای سیارات کوچکتر که بیشتر در معرض تابش‌های پرانرژی قرار دارند، اهمیت دارد.

با این حال برای کاوش عمیق‌تر و مشاهده دقیق شرایط سطح این سیارات یک سری چالش‌های فناوری وجود دارد. برای مثال ما هنوز نمی‌توانیم با اطمینان جو و ترکیبات شیمیایی سطح بسیاری از این سیارات را بررسی کنیم. اما با توسعه ابزارهایی مانند تلسکوپ جیمز وب و آینده‌ای که در آن می‌توانیم از تلسکوپ‌های حتی پیشرفته‌تر استفاده کنیم، امید به پاسخ‌های دقیق‌تر وجود دارد.

به هر حال، چه سیارات شبیه به زمین کمیاب باشند و چه متداول، جستجوی آن‌ها به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از جایگاه خود در کیهان پیدا کنیم. شاید روزی سیاره‌ای را بیابیم که برای حیات انسان‌ها نیز مناسب باشد، یا شاید همین جستجو به ما بیاموزد که زمین، به عنوان خانه‌ی حیات، واقعاً جایگاهی منحصر به فرد دارد.