آیا کل مهریه قابل وصول است؟ | صفر تا صد شرایط حقوقی مهریه
آیا کل مهریه قابل وصول است
بله، تمام مهریه، هر میزان که باشد، بر ذمه مرد است و قابل وصول قانونی است، اما روش و سرعت وصول آن بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع مهریه، توانایی مالی مرد و وجود دارایی های او دارد.
مهریه، این تعهد مالی و حق قانونی، همواره یکی از پربحث ترین موضوعات در روابط زناشویی و دعاوی خانواده در ایران بوده است. ابهامات و باورهای متفاوتی پیرامون آن وجود دارد که گاهی مسیر زندگی افراد را دستخوش تغییرات جدی می کند. برای بسیاری از زوجین، به ویژه در آغاز زندگی مشترک یا در مواجهه با چالش های حقوقی، سوال اصلی این است که واقعاً چقدر از مهریه تعیین شده قابلیت وصول دارد؟ آیا سقف های مشخصی برای آن در نظر گرفته شده است؟ یا اینکه سرنوشت مهریه در شرایط مختلف، مانند عدم توانایی مالی مرد یا حتی خیانت زن، به چه صورت خواهد بود؟
مهریه چیست؟ نگاهی به ریشه و انواع آن
مهریه به مالی گفته می شود که هنگام عقد نکاح، مرد به همسر خود تعهد پرداخت آن را می دهد. این تعهد، بر اساس قانون مدنی ایران، یک حق مالی است که به محض جاری شدن عقد، زن مالک آن می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه نماید. مهریه تنها یک تعهد مالی نیست، بلکه نمادی از احترام و تضمینی برای حقوق زن در ابتدای زندگی مشترک محسوب می شود.
مهرالمسمی: تعهدی که در عقد بسته می شود
یکی از رایج ترین انواع مهریه، مهرالمسمی است. مهرالمسمی به مهریه ای گفته می شود که مقدار و نوع آن در زمان عقد نکاح، با توافق کامل زوج و زوجه، به صورت مشخص و معین تعیین می گردد. این توافق می تواند شامل تعداد مشخصی سکه طلا، وجه نقد، ملک، یا هر مال دیگری باشد که از نظر شرعی و قانونی قابل تملک و دارای ارزش باشد. قانون مدنی، ماده ۱۰۸۰، به این نوع مهریه اشاره دارد و زن را به محض عقد، مالک مهر می داند و به او حق تصرف کامل در آن را می دهد.
مهرالمثل و مهرالمتعه: وقتی شرایط متفاوت است
در برخی شرایط، ممکن است مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد یا تعیین آن باطل باشد. در چنین حالتی و پس از وقوع نزدیکی، مهرالمثل مطرح می شود. مهرالمثل، بر اساس عرف و عادت، شان و منزلت اجتماعی زن، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و سایر معیارهای مشابه، توسط دادگاه تعیین می گردد. این نوع مهریه، برای جبران عدم تعیین مهریه در عقد، به زن تعلق می گیرد.
نوع دیگر، مهرالمتعه است که تنها در عقد موقت (صیغه) کاربرد دارد و در شرایطی که در عقد موقت مهریه تعیین نشده باشد، مرد موظف است مالی را متناسب با وضعیت مالی و اجتماعی خود به زن بپردازد. این دو نوع مهریه، تفاوت های اساسی با مهرالمسمی دارند و شرایط و نحوه تعیین آن ها متفاوت است.
مهریه عندالمطالبه: حق زن برای مطالبه فوری
مهریه عندالمطالبه به این معناست که زن می تواند به محض عقد و در هر زمانی که اراده کند، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. در این نوع مهریه، مرد موظف است به محض مطالبه، مهریه را به صورت کامل به همسر خود بپردازد. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند.» بنابراین، توانایی مالی مرد برای پرداخت یکجا در این حالت، شرط نیست و زن می تواند حتی پیش از زندگی مشترک یا در حین آن، مهریه خود را درخواست نماید. اگر مرد توانایی پرداخت یکجا را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار و تقسیط کند که دادگاه در مورد آن تصمیم گیری خواهد کرد.
مهریه عندالاستطاعه: مشروط به توانایی مالی مرد
در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه قرار دارد. در این نوع مهریه، پرداخت آن مشروط به توانایی و استطاعت مالی مرد است. این بدین معناست که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. اثبات این توانایی مالی بر عهده زن است و او باید مدارک و دلایلی را به دادگاه ارائه دهد که نشان دهنده ملائت مالی مرد باشد. دادگاه خانواده، پس از بررسی دقیق وضعیت مالی مرد و انجام کارشناسی های لازم، در خصوص وجود استطاعت یا عدم آن، تصمیم گیری می کند. این نوع مهریه، بر قابلیت وصول کل مهریه تأثیر مستقیم دارد، زیرا اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، وصول مهریه دشوار یا حتی ناممکن خواهد شد تا زمانی که مرد استطاعت یابد.
حدود و ثغور وصول مهریه: از باورهای رایج تا واقعیت های قانونی
یکی از مهم ترین ابهامات در زمینه مهریه، درک صحیح از حدود و ثغور وصول آن است. بسیاری تصور می کنند که مهریه دارای سقف قانونی مشخصی است که فراتر از آن قابل وصول نیست، اما واقعیت های حقوقی پیچیده تر از این باورهای رایج است. در حقیقت، اصل کلی این است که تمام مهریه، هر میزان که در عقد تعیین شده باشد، به صورت کامل بر ذمه مرد قرار دارد و زن حق قانونی مطالبه آن را دارد. آنچه که محدودیت ایجاد می کند، عمدتاً مربوط به ضمانت اجرایی کیفری و نحوه استیفای این حق از طریق دادگاه و ثبت است.
قانون ۱۱۰ سکه بهار آزادی: سقف ضمانت اجرایی کیفری
شاید شنیده اید که «مهریه تا ۱۱۰ سکه است و بیشتر از آن قابل وصول نیست.» این جمله، یک باور رایج اما ناقص است. قانون حمایت خانواده، در ماده ۲۲ خود، سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی را برای ضمانت اجرای کیفری مهریه تعیین کرده است. این بدان معناست که اگر مردی مهریه همسرش را تا سقف ۱۱۰ سکه پرداخت نکند و توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد، زن می تواند برای الزام به پرداخت، درخواست حکم جلب و حبس او را مطرح کند. با این حال، رویه های قضایی جدید نشان داده اند که حتی در این موارد نیز، با درخواست اعسار از سوی مرد، دادگاه تمایل به تقسیط مهریه دارد و صدور حکم جلب به سهولت گذشته نیست.
مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها توانایی مالی زوج (ملائت) ملاک پرداخت است و حکم جلب صادر نمی شود.
این نکته حائز اهمیت است که این ۱۱۰ سکه، سقف حق مهریه زن نیست؛ بلکه فقط سقف مسئولیت کیفری مرد را مشخص می کند. یعنی اگر مهریه ۱۱۱ سکه یا بیشتر باشد، مرد برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، صرفاً مسئولیت مدنی (مالی) دارد و زن نمی تواند برای آن درخواست جلب او را بکند. در این حالت، وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه تنها از طریق اثبات تمکن مالی مرد امکان پذیر است.
مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه: مسیر پرچالش وصول
همان طور که گفته شد، مهریه می تواند هر میزانی داشته باشد و تمام آن بر ذمه مرد است. اما اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، نحوه مطالبه و وصول آن کمی متفاوت و پرچالش تر می شود. برای وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید وجود اموال و دارایی های مرد را اثبات کند. در واقع، اثبات ملائت (توانایی مالی) مرد بر عهده زن خواهد بود. این دارایی ها می تواند شامل ملک، خودرو، حساب های بانکی، سهام، و حقوق و مزایای دریافتی باشد. در صورت عدم اثبات وجود اموال کافی از سوی مرد، وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه ممکن است به تعویق افتاده یا حتی ناممکن شود.
شناسایی این اموال و معرفی آن ها به مراجع قضایی، نیازمند پیگیری و گاهی همکاری های حقوقی است. این مسیر، به دلیل عدم وجود ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، ممکن است طولانی تر و پیچیده تر به نظر برسد. با این حال، باید دانست که حق بر مطالبه تمام مهریه، همچنان محفوظ است و دادگاه حکم به پرداخت تمامی مهریه صادر خواهد کرد، اما نحوه اجرای حکم برای بخش مازاد، به شیوه مدنی و از طریق توقیف اموال خواهد بود.
باور غلط ۱۴ سکه: طرحی که هنوز قانون نشده است
اخیراً بحث هایی در جامعه و رسانه ها پیرامون «قانون ۱۴ سکه» مطرح شده است که نگرانی هایی را برای بسیاری از زنان و مردان ایجاد کرده. لازم است به صورت قاطع بیان شود که طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه، هنوز به قانون تبدیل نشده است و صرفاً یک پیشنهاد در مراحل بررسی کمیسیون های مجلس شورای اسلامی است. این طرح تاکنون به تصویب نهایی نرسیده و ابلاغ نشده است.
هدف اصلی از طرح چنین پیشنهادی، کاهش تعداد زندانیان مهریه و تقلیل فشارهای وارده بر سیستم قضایی کشور عنوان شده بود. با این حال، تا زمانی که این طرح مراحل قانونی خود را به طور کامل طی نکرده و به صورت رسمی ابلاغ نشود، قانون ۱۱۰ سکه بهار آزادی همچنان معتبر و لازم الاجرا خواهد بود. بنابراین، زوجین باید بر اساس قوانین و رویه های فعلی عمل کنند و از اخبار غیررسمی و شایعات پرهیز نمایند. در حال حاضر، تمامی مهریه های تعیین شده در سند رسمی ازدواج، تحت حمایت قانون فعلی قرار دارند و حق مطالبه آن ها، هرچند بیش از ۱۱۰ سکه باشد، کماکان محفوظ است.
گام های عملی برای مطالبه و وصول مهریه
زمانی که زن تصمیم به مطالبه مهریه خود می گیرد، دو مسیر اصلی برای پیگیری قانونی پیش روی او قرار دارد: مطالبه از طریق اداره ثبت اسناد یا از طریق دادگاه خانواده. هر کدام از این مسیرها، مراحل و ویژگی های خاص خود را دارند که شناخت آن ها برای اتخاذ تصمیم درست بسیار مهم است.
مطالبه از طریق اداره ثبت اسناد: راهی سریع تر
اگر عقد ازدواج به صورت رسمی ثبت شده باشد و مهریه نیز در سند رسمی قید شده باشد، زن می تواند از طریق اداره ثبت اسناد برای مطالبه مهریه اقدام کند. این روش معمولاً از نظر زمانی، سریع تر از مسیر دادگاه است، به شرطی که اموال قابل شناسایی از مرد وجود داشته باشد.
مراحل کلی به شرح زیر است:
- مراجعه به دفترخانه: زن به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه مهریه را ارائه می دهد.
- صدور اجرائیه: دفترخانه پس از بررسی درخواست، یک اجرائیه رسمی صادر و به مرد ابلاغ می کند.
- مهلت پرداخت: مرد ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند.
- معرفی و توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های مرد (اعم از منقول مانند خودرو، حساب بانکی و یا غیرمنقول مانند ملک و زمین) درخواست توقیف آن ها را به اجرای ثبت بدهد. اجرای ثبت پس از احراز مالکیت، نسبت به توقیف این اموال اقدام می کند. همچنین امکان توقیف حقوق و مزایای استخدامی مرد نیز تا یک سوم وجود دارد.
این روش به خصوص زمانی که مرد دارای اموال مشخص و قابل دسترسی است، کارایی بالایی دارد.
| ویژگی | مطالبه از طریق ثبت | مطالبه از طریق دادگاه |
|---|---|---|
| سرعت | معمولاً سریع تر (اگر اموال شناسایی شود) | معمولاً طولانی تر |
| پیچیدگی | ساده تر (در صورت وجود سند رسمی و عدم اختلاف) | پیچیده تر (نیاز به دادرسی و صدور حکم) |
| محدودیت ها | فقط برای مهریه مندرج در سند رسمی | قابل استفاده برای همه انواع مهریه (رسمی یا غیررسمی) |
| هزینه ها | هزینه کمتر در ابتدای کار (نیم عشر بعد از وصول) | هزینه دادرسی و وکیل (اگر استفاده شود) |
مطالبه از طریق دادگاه خانواده: مسیر جامع تر
مسیر دادگاه خانواده، یک راهکار جامع تر است و در مواردی که سند ازدواج رسمی نباشد، یا در مورد میزان مهریه اختلاف وجود داشته باشد، یا حتی زمانی که زن ترجیح می دهد از طریق مراجع قضایی اقدام کند، انتخاب می شود. این روش ممکن است زمان برتر باشد، اما پوشش گسترده تری از مسائل حقوقی را فراهم می کند.
مراحل به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- تقدیم دادخواست: زن با تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، فرآیند را آغاز می کند.
- تشکیل پرونده و رسیدگی: دادگاه پس از تشکیل پرونده، جلسات رسیدگی را برگزار می کند. در این جلسات، اظهارات هر دو طرف (زوج و زوجه) شنیده می شود و مدارک و مستندات بررسی می گردد.
- صدور حکم: در صورت احراز حقانیت زن، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. این حکم می تواند شامل پرداخت یکجا یا تقسیط مهریه باشد، بسته به وضعیت مالی مرد.
- اجرای حکم: پس از قطعی شدن حکم، مراحل اجرایی آن توسط واحد اجرای احکام دادگستری پیگیری می شود که شامل شناسایی، توقیف و فروش اموال مرد برای پرداخت مهریه است.
اعسار و تقسیط مهریه: حقوقی برای مردان
یکی از مهم ترین حقوقی که قانون برای مردان در نظر گرفته است، حق درخواست اعسار از پرداخت مهریه است. اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند همزمان با طرح دعوای مطالبه مهریه از سوی زن یا پس از آن، دادخواست اعسار و تقسیط را به دادگاه ارائه دهد. در این دادخواست، مرد باید عدم توانایی خود در پرداخت یکجای مهریه را اثبات کند.
دادگاه، برای بررسی درخواست اعسار، وضعیت مالی مرد را به دقت مورد ارزیابی قرار می دهد. این بررسی شامل استعلام از اموال، شغل، درآمد، و هزینه های ضروری زندگی اوست. معمولاً از مرد خواسته می شود که لیست اموال و بدهی های خود و همچنین شهادت دو نفر شاهد را ارائه دهد. پس از بررسی، اگر دادگاه اعسار مرد را تأیید کند، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد شد. این حکم شامل یک پیش قسط (قسمت اولیه) و سپس اقساط ماهانه است که مرد موظف به پرداخت آن ها خواهد بود. میزان پیش قسط و اقساط ماهانه بر اساس توانایی مالی مرد و وضعیت زندگی او تعیین می شود.
قانون، مستثنیات دین را برای حمایت از معسر در نظر گرفته است تا مرد بتواند حداقل های زندگی خود را حفظ کند.
مستثنیات دین: اموالی که قابل توقیف نیستند
در فرآیند مطالبه مهریه و توقیف اموال، قانونی به نام مستثنیات دین وجود دارد که برخی از اموال مرد را از توقیف شدن مستثنی می کند. این قانون با هدف حفظ حداقل های زندگی برای مدیون (در اینجا مرد) و خانواده اش وضع شده است تا در اثر پرداخت بدهی، به کلی بی خانمان و بی چیز نشود. اموالی که جزء مستثنیات دین محسوب می شوند و قابل توقیف نیستند، شامل موارد زیر است:
- منزل مسکونی که عرفاً در شان مرد و خانواده اش باشد و محل سکونت او باشد.
- اثاثیه ضروری زندگی که برای ادامه حیات لازم است (نه اثاثیه لوکس و تجملاتی).
- ابزار و وسایل کار که برای امرار معاش مرد و تأمین درآمد او ضروری هستند.
- کتب و ابزار علمی و پژوهشی متناسب با شان مرد (در صورتی که شغل او ایجاب کند).
- حقوق و مزایای بازنشستگی، وظیفه یا مستمری (به جز بخشی که در قانون قابل توقیف است، مانند یک چهارم حقوق کارمند متأهل).
- ودیعه مسکن (در صورتی که مرد مستأجر باشد و مبلغ ودیعه برای اجاره مسکن ضروری باشد).
شناخت این مستثنیات برای هر دو طرف پرونده، هم زن و هم مرد، اهمیت دارد تا انتظارات واقع بینانه ای از فرآیند مطالبه و وصول مهریه داشته باشند.
پیچیدگی ها و موانع در راه وصول کل مهریه
با وجود اینکه قانون حق وصول تمام مهریه را برای زن به رسمیت شناخته است، اما در عمل، عوامل متعددی می توانند بر قابلیت وصول کامل آن تأثیر بگذارند و چالش هایی را پیش روی زن قرار دهند. این عوامل عمدتاً با وضعیت مالی مرد و پیچیدگی های فرآیند قانونی مرتبط هستند.
شناسایی اموال و دارایی های مرد: چالش اصلی
یکی از بزرگترین چالش ها در مسیر وصول مهریه، به خصوص مهریه های سنگین و مازاد بر ۱۱۰ سکه، شناسایی و اثبات وجود اموال و دارایی های مرد است. مردان ممکن است برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به پنهان کردن اموال خود، انتقال آن ها به نام اشخاص دیگر، یا تبدیل آن ها به دارایی هایی کنند که به راحتی قابل توقیف نباشند. برای مقابله با این موضوع، زن و وکیل او باید از تمامی ابزارهای قانونی مانند درخواست استعلام از سازمان ثبت اسناد و املاک، بانک مرکزی، اداره راهور، و سایر نهادها استفاده کنند. در برخی موارد، حتی با تلاش فراوان نیز ممکن است اموال کافی برای پوشش کل مهریه شناسایی نشود، که این امر فرآیند وصول را به شدت دشوار می کند.
نقش نوع طلاق در مهریه
نوع طلاق نیز می تواند بر نحوه و میزان مطالبه مهریه تأثیرگذار باشد. این مسئله به ویژه در میزان اصرار زن بر دریافت کامل مهریه و همچنین امکان تقسیط یا بخشش آن نمود پیدا می کند:
- طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زوجین بر سر تمامی مسائل از جمله مهریه به توافق می رسند. زن ممکن است برای تسریع در فرآیند طلاق، بخشی یا حتی تمام مهریه خود را ببخشد.
- طلاق از طرف زن (خلع و مبارات): در طلاق خلع، زن با بذل مالی (معمولاً تمام یا بخشی از مهریه) از دادگاه می خواهد که او را طلاق دهد. در طلاق مبارات نیز زن و مرد هر دو از یکدیگر کراهت دارند و با بخشش مقداری از مهریه، طلاق جاری می شود. بنابراین، در این موارد، بخشی از مهریه یا تمام آن بخشیده می شود.
- طلاق از طرف مرد: در صورتی که مرد درخواست طلاق دهد، او موظف به پرداخت تمام و کمال مهریه است، حتی اگر بیش از ۱۱۰ سکه باشد. در این حالت، دادگاه شرایط تقسیط را برای مرد در نظر می گیرد، اما اصل پرداخت تمامی مهریه تغییر نمی کند.
فوت زوج و مطالبه مهریه از ماترک
در صورت فوت مرد، مهریه زن به قوت خود باقی است و به عنوان یک دین ممتاز، از ماترک (ارث) او قابل مطالبه است. این بدان معناست که مهریه زن، حتی بر سایر دیون متوفی نیز اولویت دارد و پیش از تقسیم ارث میان وراث، ابتدا باید مهریه زن از اموال به جای مانده از مرد پرداخت شود. زن می تواند با ارائه سند ازدواج و گواهی فوت، از طریق دادگاه خانواده یا اجرای ثبت، نسبت به مطالبه مهریه خود از ورثه مرد اقدام کند. این موضوع از جنبه حمایتی قانون از حقوق مالی زن، بسیار مهم است و اطمینان می دهد که حتی پس از فوت مرد نیز، حق مهریه او پابرجاست.
ابهامات رایج: خیانت و مدت زندگی مشترک
دغدغه ها و سوالات بسیاری در میان مردم وجود دارد که به اشتباه گمان می کنند خیانت زن یا مرد، و یا مدت زمان زندگی مشترک، می تواند بر اصل مهریه تأثیر بگذارد و آن را ساقط کند. اما واقعیت های حقوقی در این زمینه، شفاف و مشخص هستند:
- آیا خیانت زن، مهریه را ساقط می کند؟ به لحاظ حقوقی، خیر. بر خلاف تصور رایج، خیانت زن به تنهایی موجب سقوط حق مهریه او نمی شود. مهریه به محض عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد و با وقوع اتفاقاتی مانند خیانت، این حق از بین نمی رود. البته این موضوع در مورد طلاق توافقی و بخشش مهریه برای رسیدن به طلاق متفاوت است.
- تأثیر مدت زمان زندگی مشترک بر مهریه: مدت زمان زندگی مشترک، چه کوتاه باشد و چه طولانی، هیچ تأثیری بر اصل و میزان مهریه ندارد. زن به محض عقد، مالک تمام مهریه می شود و می تواند در هر زمانی آن را مطالبه کند. بنابراین، این باور که اگر زندگی مشترک کوتاه باشد، زن حق دریافت مهریه کامل را ندارد، کاملاً اشتباه است.
برخلاف تصور برخی، خیانت زن یا مرد به تنهایی موجب سقوط مهریه نمی شود و مهریه به محض عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد و مدت زندگی مشترک نیز تاثیری بر اصل آن ندارد.
این مسائل نشان می دهد که درک دقیق از تفاوت بین اخلاقیات و تعهدات حقوقی، برای پیشگیری از باورهای غلط و تصمیمات نادرست، ضروری است.
توصیه های کاربردی برای تصمیم گیری آگاهانه
با توجه به پیچیدگی ها و ظرافت های حقوقی پیرامون مهریه، اتخاذ تصمیمات آگاهانه و مستند به قانون، برای هر دو طرف (زوج و زوجه) اهمیت حیاتی دارد. در این مسیر، توجه به برخی نکات کلیدی و توصیه های حقوقی می تواند راهگشا باشد:
- ضرورت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده: قبل از هرگونه اقدام یا تصمیم گیری در خصوص مهریه، به شدت توصیه می شود که با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. وکیل می تواند تمامی ابعاد قانونی پرونده شما را بررسی کرده، حقوق و تکالیف شما را شفاف سازد و شما را در انتخاب بهترین مسیر یاری کند. اطلاعاتی که وکیل ارائه می دهد، بر اساس آخرین رویه ها و قوانین خواهد بود.
- اهمیت مستندسازی مهریه (سند رسمی ازدواج): ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج، قوی ترین سند و مدرک برای اثبات حقانیت زن در مطالبه مهریه است. این سند، بسیاری از فرآیندهای قانونی را تسهیل کرده و از بروز اختلافات و نیاز به اثبات مهریه در دادگاه جلوگیری می کند.
- آگاهی از حقوق و تکالیف خود پیش از هر اقدام: قبل از ورود به هرگونه نزاع حقوقی، ضروری است که زن و مرد هر دو به طور کامل از حقوق و تکالیف قانونی خود آگاه باشند. این آگاهی به آن ها کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه ای داشته باشند و از تصمیمات عجولانه و هیجانی پرهیز کنند.
- توضیح نیم عشر دولتی و سایر هزینه های اجرایی: مطالبه مهریه، به خصوص از طریق اجرای ثبت، شامل هزینه هایی مانند نیم عشر دولتی است. نیم عشر، معادل پنج درصد از ارزش مهریه است که پس از وصول مهریه از مرد دریافت می شود و به عنوان هزینه اجرایی محسوب می گردد. آگاهی از این هزینه ها، می تواند در برنامه ریزی مالی و حقوقی مؤثر باشد.
- حفظ آرامش و پرهیز از تصمیمات هیجانی: پرونده های مهریه اغلب با احساسات شدید همراه هستند. اما تصمیم گیری بر پایه هیجان و عصبانیت می تواند به ضرر هر دو طرف تمام شود. حفظ آرامش، مشورت با متخصصان و تفکر منطقی، بهترین رویکرد برای مدیریت این موقعیت هاست.
در پایان، به سوال اصلی مقاله باز می گردیم: آیا کل مهریه قابل وصول است؟ پاسخ، همان طور که در طول این متن بارها تاکید شد، مثبت است. تمام مهریه، هر میزان که در سند ازدواج رسمی تعیین شده باشد، بر ذمه مرد قرار دارد و زن مالک آن است.
با این حال، باید تمایز مهمی میان قابلیت وصول قانونی و ضمانت اجرایی کیفری قائل شد. قانون ۱۱۰ سکه بهار آزادی، صرفاً سقف ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای عدم پرداخت مهریه را مشخص می کند و به هیچ وجه به معنای سقف حق مهریه زن نیست. مازاد بر این ۱۱۰ سکه، حق زن باقی است، اما وصول آن مشروط به توانایی مالی مرد و اثبات وجود اموال و دارایی های اوست.
موضوع طرح ۱۴ سکه نیز، تاکنون صرفاً یک پیشنهاد در مراحل بررسی مجلس است و به قانون تبدیل نشده است. بنابراین، در حال حاضر، تمامی قوانین و رویه های مرتبط با مهریه بر اساس قانون ۱۱۰ سکه معتبر و لازم الاجراست.
پیچیدگی های حقوقی، وجود مستثنیات دین، و امکان اعسار و تقسیط برای مرد، همگی از عواملی هستند که می توانند بر سرعت و نحوه وصول مهریه تأثیر بگذارند. به همین دلیل، برای هر دو طرف، درک کامل این قوانین، پرهیز از باورهای غلط، و مشاوره با متخصصین حقوقی، نه تنها برای احقاق حقوق، بلکه برای تصمیم گیری آگاهانه و مسئولانه در این مسیر حساس، حیاتی و ضروری است.