اهالی روستای افجه چگونه مردمانی هستند؟
در میان هیاهوی پایتخت، روستای افجه چون نگینی سبز در دامنه رشته‌کوه البرز می‌درخشد؛ پناهگاهی آرامش‌بخش که نه تنها با طبیعت بکر و آب‌وهوای دلپذیرش، بلکه با فرهنگ غنی و مردمان خونگرمش، گردشگران و طبیعت‌دوستان را به سوی خود فرامی‌خواند. بسیاری از ساکنان تهران و شهرهای اطراف، در جستجوی فرصتی برای فرار از زندگی پرشتاب شهری و تجربه سادگی و صمیمیت زیست روستایی، راهی این منطقه ییلاقی می‌شوند. اما آنچه تجربه سفر به افجه را کامل می‌کند، آشنایی با اهالی این دیار است؛ کسانی که سابقه دیرینه سکونت در این منطقه را دارند و زندگی‌شان با طبیعت و تاریخ این روستا گره خورده است. درک ویژگی‌های فرهنگی، شغلی، و اجتماعی مردمان افجه، لایه‌ای عمیق‌تر به بازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن می‌بخشد و تصویری کامل‌تر از این نقطه دل‌انگیز ارائه می‌دهد.
معرفی روستای افجه
روستای افجه، نگینی درخشان در بخش لواسانات شهرستان شمیرانات استان تهران است که در فاصله تقریبی ۵ کیلومتری شمال شرقی شهر لواسان قرار گرفته. این روستا که مرکز دهستان لواسان کوچک محسوب می‌شود، در منطقه‌ای کوهستانی و مرتفع واقع شده و بخشی از دامنه‌های سرسبز و باطراوت رشته‌کوه البرز به شمار می‌آید. موقعیت جغرافیایی خاص افجه در جوار ارتفاعات و دشت‌های سرسبز، سبب شده تا از آب‌وهوایی دلپذیر و طبیعتی کم‌نظیر برخوردار باشد. وجود رودخانه‌ها، چشمه‌سارها و باغات میوه پربار، جلوه‌ای خاص به این روستا بخشیده و آن را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری طبیعی در نزدیکی تهران تبدیل کرده است. افجه با ترکیبی از زیبایی‌های طبیعی و آثار تاریخی، فضایی ایده‌آل برای تجربه آرامش و آشنایی با سبک زندگی روستایی فراهم می‌آورد و هر ساله پذیرای خیل عظیمی از بازدیدکنندگان است که در پی گریز از شلوغی شهر و تنفس در هوای پاکیزه کوهستان هستند.
موقعیت و مسیر دسترسی روستای افجه
روستای افجه در شمال شرقی تهران و در منطقه لواسانات شمیرانات قرار دارد. موقعیت کوهستانی آن، دسترسی به روستا را عمدتاً از طریق جاده‌های مشخصی امکان‌پذیر می‌سازد. اصلی‌ترین مسیر دسترسی به افجه برای ساکنان تهران، عبور از جاده لشگرک است. برای رسیدن به این جاده، می‌توان از اتوبان شهید بابایی استفاده کرد که خود از طریق اتوبان ارتش و جاده سوهانک قابل دسترسی است. پس از عبور از گردنه قوچک و رسیدن به میدان لشگرک، باید مسیر را به سمت شمال شرق ادامه داد. جاده لشگرک مسیری آسفالته و مشخص است که با طی کردن آن و توجه به تابلوهای راهنما، به راحتی می‌توان به روستای افجه رسید. این مسیر نسبتاً کوتاه و آسان، افجه را به گزینه‌ای ایده‌آل برای سفرهای یک‌روزه یا تعطیلات آخر هفته برای تهرانی‌ها تبدیل کرده است. فاصله کم تا پایتخت و کیفیت مناسب جاده، امکان دسترسی سریع و راحت به این منطقه ییلاقی را فراهم می‌آورد و گردشگران می‌توانند در زمانی کوتاه، خود را به دل طبیعت و آرامش روستا برسانند.
تاریخچه روستای افجه
تاریخ روستای افجه به دوران نسبتاً دوری بازمی‌گردد و آثار و شواهد تاریخی متعددی، از جمله بناها و اشیاء کشف‌شده، گواه بر قدمت این منطقه هستند. بافت قدیمی روستا و وجود بقایای ابنیه تاریخی نظیر قصر ناصری و حمام صفوی، نشان می‌دهد که افجه در دوران صفویه و قاجاریه از اهمیت و رونق قابل توجهی برخوردار بوده است. یکی از مستندات تاریخی مهم در مورد افجه، نوشته‌های «صاحب طرائق» است که در سال ۱۳۱۵ قمری (حدود ۱۲۷۶ شمسی) از این روستا دیدن کرده و توصیفات ارزشمندی ارائه داده است. او افجه را مکانی بسیار باصفا با باغات فراوان و آبشارهای متعدد دانسته و آن را «پایتخت لواسان کوچک» نامیده است. این تعبیر نشان‌دهنده جایگاه محوری افجه در منطقه لواسان کوچک در آن دوره بوده است. همچنین، اشاره صاحب طرائق به وجود دکان‌ها و کسب معتبر جوراب‌بافی در افجه، حاکی از رونق اقتصادی و اجتماعی روستا در بیش از یک قرن پیش است. کاوش‌های باستان‌شناسی در اطراف قلعه ساکا نیز منجر به کشف ظروف و اشیاء سفالی متعلق به قرون دوم و سوم دوره اسلامی شده که می‌تواند نشان‌دهنده قدمت بسیار بیشتر سکونت در این منطقه، حتی پیش از دوران صفویه و قاجاریه باشد.
قدمت روستای افجه
تعیین دقیق قدمت روستای افجه به صورت یک تاریخ مشخص دشوار است، اما شواهد موجود نشان می‌دهند که این منطقه از دیرباز محل سکونت و فعالیت انسان بوده است. وجود بقایای معماری مربوط به دوران صفویه و قاجاریه، مانند حمام تاریخی و بقایای قصر ناصری، حداقل قدمت روستا را به این دوره‌ها می‌رساند و نشان می‌دهد که افجه در آن زمان‌ها روستایی آباد و مهم بوده است. توصیفات تاریخی نظیر آنچه صاحب طرائق در اوایل قرن چهاردهم قمری ارائه داده، وضعیت پیشرفته و پررونق افجه را در آن زمان تأیید می‌کند و حاکی از سابقه‌ای طولانی‌تر از آن تاریخ است. از سوی دیگر، کشف اشیاء سفالی متعلق به قرون اولیه اسلامی (قرون دوم و سوم) در نزدیکی قلعه ساکا، این احتمال را قوت می‌بخشد که منطقه افجه و ارتفاعات اطراف آن، حتی در هزار و اندی سال پیش نیز مسکونی بوده و فعالیت‌های انسانی در آن جریان داشته است. بنابراین، می‌توان گفت که ریشه‌های تاریخی افجه به قرون اولیه اسلامی بازمی‌گردد، اگرچه دوران صفویه و قاجاریه نقاط عطف مهمی در تاریخ معاصرتر و توسعه این روستا بوده‌اند و آثار ملموس‌تری از آن دوره‌ها باقی مانده است.
وجه تسمیه روستای افجه
در خصوص وجه تسمیه و ریشه نام «افجه»، روایت‌های مختلفی وجود دارد و به نظر می‌رسد که ریشه دقیق این نام به روشنی مشخص نیست و در گذر زمان دچار ابهام شده است. برخی از نام‌های جغرافیایی در مناطق کوهستانی و ییلاقی، با توجه به ویژگی‌های طبیعی منطقه یا فعالیت‌های رایج در آن نام‌گذاری می‌شوند. با توجه به توصیفات تاریخی و ویژگی‌های کنونی افجه، که سرشار از آب، باغات میوه و زمین‌های کشاورزی است، ممکن است نام آن نیز به نوعی با این ویژگی‌ها مرتبط باشد. فراوانی آبشارها و چشمه‌ها، سرسبزی باغات و دشت‌ها، و رونق کشاورزی و دامداری، همگی می‌توانند در شکل‌گیری نامی برای این منطقه نقش داشته باشند. با این حال، در منابع موجود، وجه تسمیه مستندی که به طور قطعی ریشه نام افجه را توضیح دهد، کمتر یافت می‌شود. لذا، در حال حاضر، می‌توان گفت که وجه تسمیه این روستا موضوعی است که نیاز به تحقیقات بیشتر دارد، اما آنچه مسلم است، نام افجه با ویژگی‌های طبیعی و تاریخی این منطقه پیوند خورده و هویت آن را در طول قرن‌ها شکل داده است.
مردمان روستای افجه
مردمان روستای افجه، اصلی‌ترین سرمایه و جاذبه این منطقه هستند که با خونگرمی، مهمان‌نوازی و پایبندی به سنت‌ها، فضایی دلنشین و صمیمی را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کنند. این اهالی اصیل، که نسل در نسل در این دیار زیسته‌اند، پیوندی عمیق با طبیعت و تاریخ منطقه دارند و سبک زندگی‌شان بازتابی از این ارتباط دیرینه است. مردمان افجه به گویش محلی مازندرانی صحبت می‌کنند که نشان‌دهنده ریشه‌های فرهنگی و جغرافیایی آن‌ها در منطقه البرز و نزدیکی به استان مازندران است. این گویش، بخشی از هویت فرهنگی اهالی است و در تعاملات روزمره و حفظ سنت‌ها نقش دارد. مهمان‌نوازی اهالی افجه زبانزد است و گردشگران معمولاً با روی خوش و استقبال گرم آنان مواجه می‌شوند. این ویژگی، تجربه سفر به افجه را از صرف بازدید از جاذبه‌های طبیعی فراتر برده و آن را به تجربه‌ای انسانی و فرهنگی تبدیل می‌کند. زندگی در افجه، با وجود نزدیکی به پایتخت، همچنان تا حدودی تحت تأثیر الگوهای سنتی روستایی است، هرچند که گردشگری در سال‌های اخیر تأثیراتی بر آن گذاشته است. اهالی با حفظ ارزش‌های بومی و احترام به حریم خصوصی یکدیگر و طبیعت، در کنار پذیرایی از مسافران، به حفظ اصالت روستا یاری می‌رسانند.
شغل مردم روستای افجه
شغل اصلی و سنتی مردمان روستای افجه، عمدتاً بر پایه فعالیت‌های مرتبط با طبیعت و زمین استوار است. کشاورزی و گله‌داری (دامداری) دو رکن اصلی معیشت اهالی محسوب می‌شوند. در زمینه کشاورزی، محصولات متنوعی کشت می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به گندم، جو، بن‌شن (نوعی حبوبات محلی)، سیب، گیلاس و آلبالو اشاره کرد. باغات گیلاس و آلبالوی افجه شهرت زیادی دارند و در فصل میوه، منظره‌ای زیبا و پربار را به نمایش می‌گذارند. دامداری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و اهالی به نگهداری گوسفند و بز مشغول هستند. بر اساس آمارها، تعداد قابل توجهی رأس گوسفند و بز در افجه نگهداری می‌شود. مردمان محلی افجه دارای حق چرا در دشت‌های وسیع لار کوچک و بزرگ هستند و از دیرباز به فعالیت دامداری در این پهنه گسترده مشغول بوده‌اند که نشان‌دهنده سابقه طولانی این شغل در منطقه است. علاوه بر این‌ها، زنبورداری و تولید عسل نیز یکی دیگر از مشاغل رایج در افجه است که با توجه به پوشش گیاهی متنوع منطقه، عسل مرغوبی در آن تولید می‌شود. در گذشته، طبق نوشته‌های تاریخی، جوراب‌بافی نیز یکی از کسب‌های معتبر در افجه بوده که نشان‌دهنده تنوع فعالیت‌های اقتصادی در دوره‌های مختلف تاریخی است. امروزه، با رونق گردشگری، برخی از اهالی نیز به فعالیت‌های مرتبط با این حوزه، نظیر اجاره اقامتگاه‌های محلی (در صورت وجود)، فروش محصولات کشاورزی و دامی به گردشگران، یا ارائه خدمات گردشگری مشغول شده‌اند که منبع درآمد جدیدی برای روستا فراهم آورده است.
جمعیت روستای افجه
بر اساس آخرین سرشماری رسمی مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۵ انجام شده است، جمعیت روستای افجه ۱۲۵۷ نفر ثبت شده است. این عدد، تصویری از اندازه و مقیاس این روستا ارائه می‌دهد. افجه با جمعیتی بیش از هزار نفر، یک روستای نسبتاً بزرگ محسوب می‌شود که دارای ساختار اجتماعی و امکانات پایه روستایی است. جمعیت یک روستا می‌تواند بر پویایی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن تأثیرگذار باشد. در افجه، این جمعیت به حفظ سنت‌ها، ادامه فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، و همچنین تعامل با جریان گردشگری کمک می‌کند. هرچند که ممکن است در فصول مختلف سال، به ویژه در ایام تعطیل و فصول پربازدید، جمعیت شناور و موقت گردشگران به این عدد اضافه شود و روستا حال و هوای شلوغ‌تری به خود بگیرد، اما جمعیت ثابت و بومی افجه همین تعداد است که هسته اصلی جامعه محلی را تشکیل می‌دهند. این جمعیت، مسئول حفظ محیط زیست روستا، نگهداری از باغات و زمین‌های کشاورزی، و تداوم سبک زندگی روستایی هستند و نقش مهمی در پایداری و جذابیت افجه به عنوان یک مقصد گردشگری ایفا می‌کنند.
مشاهیر روستای افجه
روستای افجه، همچون بسیاری از مناطق کهن و ریشه‌دار، در طول تاریخ خود شخصیت‌های برجسته‌ای را در دامن خود پرورانده است. یکی از مشاهیر شناخته شده‌ای که اصالتاً به این روستا تعلق دارد، سید جمال‌الدین افجه‌ای لواسانی تهرانی است. ایشان از علمای دین و از فعالان و مشروطه‌خواهان برجسته در دوران قاجار بود. سید جمال‌الدین افجه‌ای در حدود سال ۱۲۵۰ قمری متولد شد و پس از تحصیلات مقدماتی در ایران، برای ادامه تحصیلات عالی راهی عتبات عالیات در عراق شد و در نجف اشرف از محضر اساتید بزرگی چون شیخ انصاری بهره برد. او از شاگردان برجسته شیخ راضی نجفی و میرزا حسین خلیلی تهرانی (یکی از آیات ثلاث مشروطه‌خواه نجف) بود و بعدها داماد میرزا حسین خلیلی تهرانی شد. سید جمال‌الدین پس از بازگشت به تهران در حدود سال ۱۲۹۰ قمری، به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مشغول شد و نقش مهمی در جریان مشروطه‌خواهی ایفا کرد. او از پیشگامان این نهضت در تهران بود و حتی در زمان به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، در درگیری‌ها شرکت داشت. جایگاه علمی و اجتماعی ایشان به حدی بود که شیخ آقا بزرگ تهرانی، عالم و کتاب‌شناس مشهور، در سال ۱۳۱۰ قمری به دست وی معمم شد. پدر آقا بزرگ تهرانی نیز از شاگردان سید جمال‌الدین افجه‌ای بود. این عالم برجسته در حدود سال ۱۳۳۰ قمری (حدود ۱۲۹۰ شمسی) در تهران وفات یافت و پیکر وی در وادی السلام نجف به خاک سپرده شد. جد ایشان، میرقوام‌الدین حسینی نیز در افجه مدفون است که نشان‌دهنده ریشه‌های عمیق این خاندان در روستا است. وجود چنین شخصیت‌هایی در تاریخ افجه، بر غنای فرهنگی و تاریخی این روستا می‌افزاید و نشان‌دهنده نقش آن در وقایع مهم تاریخی و مذهبی کشور است.
جاهای دیدنی روستای افجه
روستای افجه تنها به دلیل طبیعت زیبا و آب‌وهوای دلپذیرش شهرت ندارد، بلکه مجموعه‌ای از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی را در خود جای داده که آن را به مقصدی جذاب برای انواع سلیقه‌ها تبدیل کرده است. از دشت‌های سرسبز و آبشارهای خروشان گرفته تا بقایای قلعه‌ها و حمام‌های تاریخی، هر گوشه از افجه داستانی برای گفتن دارد. این تنوع در جاذبه‌ها باعث می‌شود که بازدیدکنندگان بتوانند علاوه بر لذت بردن از آرامش طبیعت، با تاریخ و فرهنگ منطقه نیز آشنا شوند. گشت و گذار در میان این دیدنی‌ها، فرصتی است برای عکاسی از مناظر بکر، پیاده‌روی در مسیرهای کوهستانی، و لمس ردپای تاریخ در بناهای قدیمی. جاهای دیدنی افجه، ترکیبی از زیبایی‌های خدادادی و میراث انسانی است که در کنار هم، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از سفر به این روستای ییلاقی را رقم می‌زنند.
دشت هویج در روستای افجه
دشت هویج، که در زبان محلی به نام‌هایی چون گرچال، گهچال، گیاه‌چال، یا یخچال نیز شناخته می‌شود، یکی از مشهورترین و پربازدیدترین جاذبه‌های طبیعی روستای افجه است. این دشت سرسبز در ارتفاع حدود ۲۴۰۰ متری از سطح دریا و در بخش بالایی و مرکزی روستا، در ناحیه گلندوک و لواسان، و در منطقه زیر قله ریزان واقع شده است. دشت هویج، با وسعت و زیبایی خیره‌کننده خود، مکانی عالی برای پیاده‌روی، پیک‌نیک و لذت بردن از طبیعت بکر کوهستان است. رودخانه افجه از میان این دشت عبور می‌کند و طراوت و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. در مورد وجه تسمیه آن به «دشت هویج»، روایت رایج این است که در گذشته‌های دور، بخش وسیعی از این دشت به کشت هویج اختصاص داشته است، هرچند که امروزه اثری از کاشت هویج در آن دیده نمی‌شود. نکته مهم در مورد دشت هویج این است که این دشت یک ملک خصوصی محسوب می‌شود و متعلق به اهالی روستای افجه است. به همین دلیل، هنگام بازدید از آن، ممکن است با حصارهایی مواجه شوید که حدود املاک شخصی را مشخص می‌کنند. به عنوان بازدیدکننده، لازم است به حریم خصوصی و حقوق مالکیت اهالی بومی احترام گذاشته شود. این دشت همچنین نقطه شروع مسیرهای کوهنوردی به سمت قله‌های اطراف نظیر ریزان و آتشکده است و بسیاری از کوهنوردان مسیر خود را از اینجا آغاز می‌کنند.
آبشارهای زیبای روستای افجه
طبیعت کوهستانی افجه سرشار از منابع آبی است و همین امر سبب پیدایش آبشارهای متعددی در این منطقه شده که زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند. دو آبشار اصلی و شناخته‌شده در افجه، آبشار پسچویک و آبشار موآب هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و مقصدی جذاب برای طبیعت‌گردان محسوب می‌شوند. آبشار پسچویک، که گاهی به آن آبشار افجه یا پسکوهک نیز گفته می‌شود، در فاصله حدود ۱.۵ کیلومتری شمال شرقی روستا و در ارتفاعات مشرف به دشت هویج قرار دارد. این آبشار حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد و در احاطه درختان سرسبز، به ویژه درختان افرا، منظره‌ای بسیار تماشایی و دلنشین ایجاد می‌کند. نزدیکی آن به دشت هویج، امکان بازدید از هر دو جاذبه را در یک برنامه فراهم می‌آورد. آبشار موآب، آبشاری بلندتر و با ابهت است که در پایین قله ساکا و قبل از رسیدن به دشت هویج واقع شده است. ارتفاع این آبشار حدود ۱۸۰ متر برآورد می‌شود، هرچند که جریان آب آن در اواخر فصل تابستان کاهش می‌یابد، اما در فصول پرآبی مانند بهار و زمستان، با قدرت و خروش بیشتری خودنمایی می‌کند. اطراف آبشار موآب پوشیده از باغ‌های گیلاس است و مکانی ایده‌آل برای استراحت کوهنوردانی است که پس از صعود به ارتفاعات، در این منطقه توقف می‌کنند. علاوه بر این‌ها، آبشار دیگری به نام آبشار چرند با ارتفاع حدود ۵۰ متر نیز در دشت سبو استان، در مسیر صعود به قله آتشکده و شمال غرب دشت هویج، وجود دارد که از میان درختان گردو و گیلاس به سمت دره سرازیر می‌شود و به زیبایی‌های طبیعی منطقه می‌افزاید.
قصر ناصری
قصر ناصری یکی از آثار تاریخی مهم و در عین حال غم‌انگیز روستای افجه است که یادآور دوران قاجار و شکوه گذشته این منطقه است. این بنا که به دستور ناصرالدین شاه قاجار یا به روایتی توسط اعتمادالدوله برای وی ساخته شده بود، در میان باغی وسیع در شمال روستای افجه قرار داشت و زمانی یکی از عمارات مجلل منطقه محسوب می‌شد. متأسفانه، امروزه از آن قصر باشکوه قجری، چیز زیادی باقی نمانده است و تنها بقایای اندکی از آن برجای مانده که گواه بر وجود آن در گذشته است. آنچه امروز از قصر ناصری دیده می‌شود، عمدتاً شامل بخش‌هایی از پی دیوار به ارتفاع حدود ۱.۵ متر و طول تقریبی ۱ متر، به همراه تعداد زیادی آجر قرمز رنگ است که در محوطه پراکنده شده‌اند. این ویرانه‌ها، داستانی از گذر زمان و تخریب بناهای تاریخی را روایت می‌کنند. با این حال، همین بقایا نیز برای علاقه‌مندان به تاریخ جذاب هستند و بازدید از محل قصر ناصری، فرصتی برای تصور عظمت گذشته و آشنایی با بخشی از تاریخ روستای افجه در دوران قاجار را فراهم می‌آورد. این اثر تاریخی، هرچند در حال حاضر تنها مجموعه‌ای از ویرانه‌هاست، اما همچنان بخشی از هویت تاریخی افجه محسوب می‌شود و ارزش مطالعه و بازدید دارد.
قلعه ساکا
قلعه ساکا، که با نام قلعه سربند نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از آثار تاریخی برجسته روستای افجه است که بر فراز قله سربند، یکی از مرتفع‌ترین قله‌های منطقه، جای گرفته است. موقعیت استراتژیک این قلعه بر فراز ارتفاعات، چشم‌اندازی وسیع و بی‌نظیر از روستاهای اطراف نظیر امامه، راحت‌آباد، کند سفلی و علیا، ناصرآباد و بخش وسیعی از لواسان را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. قدمت قلعه ساکا موضوع بحث و بررسی باستان‌شناسان و مورخان است. برخی ساخت این بنا را به دوران صفویه نسبت می‌دهند، در حالی که کشف ظروف و اشیاء سفالی در اطراف قلعه که متعلق به قرون دوم و سوم دوره اسلامی (حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سال پیش) هستند، نشان‌دهنده سابقه سکونت و فعالیت در این مکان در دوره‌ای بسیار قدیمی‌تر است. این یافته‌ها احتمالاً مربوط به سکونتگاهی پیش از احداث قلعه فعلی یا استفاده از موقعیت آن در دوره‌های اولیه اسلامی است. مصالح به کار رفته در ساخت قلعه شامل آجر، خشت، گل، ساروج، ملات گچ و سنگ لاشه بوده است که نشان‌دهنده تکنیک‌های معماری و مصالح در دسترس در دوران ساخت آن است. متأسفانه، مانند بسیاری از بناهای تاریخی کهن، قلعه ساکا نیز در طول زمان دچار فرسایش و تخریب شده و امروزه آثار کمی از آن باقی مانده است، اما همین بقایا نیز به عنوان یک اثر ملی ثبت شده‌اند و ارزش تاریخی و باستان‌شناسی قابل توجهی دارند و بازدید از آن‌ها برای علاقه‌مندان به تاریخ و کوهنوردی جذاب است.
حمام تاریخی افجه
حمام تاریخی افجه یکی از ارزشمندترین آثار باقیمانده از دوران صفویه در این روستا است که همچنان بخش‌هایی از آن مورد استفاده اهالی قرار می‌گیرد. این حمام به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده و معماری آن، هرچند که در طول زمان دستخوش تغییر و بازسازی شده است، اما همچنان عناصری از سبک معماری سنتی ایرانی، نظیر طاق‌ها و گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی، را در خود جای داده است. حمام دارای دو بخش مجزا برای استفاده مردان و زنان بوده است. با وجود بازسازی‌ها، بخش‌هایی نظیر خزینه اصلی بسته شده‌اند، اما قسمت حمام نمره همچنان توسط اهالی روستا استفاده می‌شود که این خود نکته‌ای جالب و قابل توجه است؛ اینکه یک بنای تاریخی با قدمت چند صد ساله، همچنان کاربری اصلی خود را برای جامعه محلی حفظ کرده است. گردشگران نیز می‌توانند از این حمام تاریخی بازدید کنند و با فضای سنتی آن آشنا شوند. حمام تاریخی افجه نه تنها یک اثر معماری است، بلکه بخشی از میراث فرهنگی و اجتماعی روستا محسوب می‌شود و نشان‌دهنده اهمیت بهداشت و فضاهای عمومی در زندگی گذشتگان است. این بنا در تاریخ ۱ مهر سال ۱۳۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که بر اهمیت و ارزش آن تأکید می‌کند و لزوم حفظ و نگهداری آن را دوچندان می‌سازد.
بهترین زمان سفر به روستای افجه
انتخاب بهترین زمان برای سفر به روستای افجه بستگی به ترجیحات فردی و نوع تجربه‌ای دارد که از سفر به دنبال آن هستید، اما به طور کلی، فصول بهار و تابستان به دلیل آب‌وهوای بسیار دلپذیر و طبیعت سرسبز و پرطراوت، به عنوان بهترین زمان سفر به افجه شناخته می‌شوند. در فصل بهار، به ویژه در ماه اردیبهشت، دشت‌ها و باغات افجه پر از شکوفه‌های درختان گیلاس و آلبالو می‌شوند و منظره‌ای رویایی و عطرآگین پدید می‌آورند. آبشارها نیز در این فصل به دلیل ذوب شدن برف‌ها، پرآب و خروشان هستند. آب‌وهوای بهاری افجه بسیار ملایم و دلنشین است و برای پیاده‌روی و گشت و گذار در طبیعت ایده‌آل است. فصل تابستان نیز با گرم شدن هوا در مناطق شهری، آب‌وهوای خنک‌تر و دلپذیرتری را در افجه ارائه می‌دهد. باغات میوه در این فصل به بار می‌نشینند و فرصت چشیدن میوه‌های تازه فراهم می‌شود. برای فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی و دشت‌نوردی، تابستان زمان مناسبی است. با این حال، فصل پاییز نیز با رنگ‌های هزاران رنگ درختان، زیبایی خاص خود را دارد و قدم زدن در میان برگ‌های پاییزی در باغات افجه می‌تواند تجربه‌ای بسیار لذت‌بخش باشد. زمستان افجه سرد و برفی است و روستا زیر پوششی سفید قرار می‌گیرد که برای علاقه‌مندان به مناظر برفی و ورزش‌های زمستانی (البته با تجهیزات کامل) جذابیت دارد، اما دسترسی به برخی مناطق دشوارتر می‌شود و آبشارها ممکن است یخ بزنند یا کم‌آب شوند. بنابراین، اگر به دنبال آب‌وهوای معتدل، سرسبزی و شکوفه‌ها یا میوه‌ها هستید، بهار و تابستان بهترین انتخاب‌ها هستند.
اقامت در روستای افجه
وضعیت اقامت شبانه برای گردشگران در روستای افجه، با توجه به ماهیت ییلاقی و تا حدودی بکر بودن منطقه، دارای محدودیت‌هایی است که مسافران باید پیش از سفر به آن توجه کنند. بر اساس اطلاعات موجود، در حال حاضر اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا هتل‌های رسمی در داخل روستای افجه وجود ندارد که امکان اقامت شبانه سازمان‌یافته را برای تعداد زیادی از گردشگران فراهم کند. این موضوع می‌تواند به دلیل حفظ بافت سنتی روستا یا عدم توسعه زیرساخت‌های گردشگری در این زمینه باشد. با این حال، این به معنای عدم امکان اقامت شبانه در منطقه نیست. علاقه‌مندان به تجربه اقامت در دل طبیعت می‌توانند با همراه داشتن تجهیزات کامل کمپینگ و شب‌مانی، در مناطق مجاز اطراف روستا یا در دشت‌ها اقدام به برپایی چادر کنند. البته، کمپینگ در طبیعت نیازمند آگاهی از شرایط آب‌وهوایی منطقه، رعایت اصول ایمنی، و احترام به محیط زیست و حریم خصوصی اهالی است. همچنین، ممکن است برخی از اهالی محلی خانه‌های خود را به صورت موردی به گردشگران اجاره دهند، اما این گزینه معمولاً از پیش قابل برنامه‌ریزی نیست و باید به صورت محلی در روستا پیگیری شود. به همین دلیل، بسیاری از بازدیدکنندگان افجه را به عنوان مقصدی برای سفرهای یک‌روزه انتخاب می‌کنند و پس از گشت و گذار و لذت بردن از طبیعت و جاذبه‌ها، پیش از تاریکی هوا به محل اقامت خود در تهران یا شهرهای اطراف بازمی‌گردند. در روستا امکاناتی نظیر یک رستوران کوچک، کلانتری، پمپ بنزین و مرکز درمانی برای رفع نیازهای اولیه بازدیدکنندگان وجود دارد.
فعالیت ها در روستای افجه
سفر به روستای افجه می‌تواند شامل طیف متنوعی از فعالیت‌ها باشد که پاسخگوی علایق مختلف گردشگران است. اصلی‌ترین جاذبه افجه، طبیعت بکر و زیبای آن است که فرصت‌های بی‌شماری برای گشت و گذار و فعالیت‌های فضای باز فراهم می‌کند. پیاده‌روی و طبیعت‌گردی در دشت هویج، یکی از محبوب‌ترین فعالیت‌هاست. این دشت با وسعت و سرسبزی خود، مسیری دلنشین برای قدم زدن و لذت بردن از هوای پاک کوهستان ارائه می‌دهد. بازدید از آبشارهای زیبای پسچویک، موآب و چرند، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است؛ می‌توان در کنار آبشارها عکس گرفت، از صدای آب لذت برد و در سایه درختان استراحت کرد. برای علاقه‌مندان به کوهنوردی، افجه نقطه شروع مناسبی برای صعود به قله‌های اطراف نظیر ریزان و آتشکده است. مسیرهای کوهنوردی از میان دشت‌ها و ارتفاعات عبور می‌کنند و چالش و زیبایی خاص خود را دارند. علاوه بر طبیعت‌گردی، افجه دارای جاذبه‌های تاریخی نیز هست که بازدید از آن‌ها می‌تواند بخشی از برنامه سفر باشد. دیدن بقایای قصر ناصری و قلعه ساکا، هرچند که بخش عمده آن‌ها تخریب شده است، فرصتی برای لمس تاریخ منطقه فراهم می‌کند. حمام تاریخی افجه نیز با معماری سنتی و قدمت خود، از دیگر مکان‌های دیدنی است. گشت و گذار در بافت قدیمی روستا، به ویژه محله چراغان سری و دیدن خانه‌های تاریخی و چنار کهنسال ۴۰۰ ساله، تجربه‌ای از آشنایی با سبک زندگی و معماری سنتی روستا ارائه می‌دهد. عکاسی از مناظر طبیعی و تاریخی، پیک‌نیک در دشت‌ها و کنار رودخانه، و در فصل مناسب، چیدن یا خرید میوه‌های تازه از باغات (با اجازه مالکین) از دیگر فعالیت‌های لذت‌بخش در افجه هستند. همچنین، می‌توان با احترام و کنجکاوی، با اهالی محلی روستا تعامل داشت و با زندگی و فرهنگ آن‌ها بیشتر آشنا شد.
روستای افجه کجاست؟
روستای افجه در استان تهران، شهرستان شمیرانات، بخش لواسانات و در فاصله حدود ۵ کیلومتری شمال شرق شهر لواسان واقع شده است.
مسیر دسترسی به روستای افجه چگونه است؟
برای دسترسی به افجه از تهران، باید از طریق جاده لشگرک اقدام کرد. این مسیر از اتوبان شهید بابایی و گردنه قوچک عبور می‌کند و به راحتی با خودرو شخصی قابل دسترسی است.
بهترین فصل برای سفر به افجه چه زمانی است؟
بهترین زمان سفر به روستای افجه معمولاً فصول بهار و تابستان است. در این فصول، آب‌وهوا دلپذیر، طبیعت سرسبز و آبشارها پرآب هستند.
آیا روستای افجه جاهای دیدنی دارد؟
بله، افجه دارای جاذبه‌های طبیعی فراوانی مانند دشت هویج و آبشارهای متعدد و همچنین آثار تاریخی نظیر بقایای قصر ناصری، قلعه ساکا و حمام تاریخی است.
آیا امکان اقامت شبانه در روستای افجه وجود دارد؟
در حال حاضر، اقامتگاه بوم‌گردی یا هتل رسمی در افجه وجود ندارد. امکان کمپینگ در طبیعت با تجهیزات کامل وجود دارد، اما باید شرایط آب‌وهوایی و قوانین محلی را در نظر گرفت.