اهمیت موزه چای ایران
موزه تاریخ چای ایران و آرامگاه محمد میرزا کاشف السلطنه در شهر سرسبز لاهیجان، نه تنها یک مقصد گردشگری، بلکه گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ، فرهنگ و تلاش‌های پیشگامان توسعه در ایران هستند. چای، این نوشیدنی گرم و دلنشین که امروز بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره و آیین‌های مهمان‌نوازی ما ایرانیان است، داستانی پرفراز و نشیب برای ورود و ریشه دواندن در خاک کشور دارد. این داستان با نام مردی گره خورده است که با درک عمیق از نیازهای اقتصادی و کشاورزی ایران در دوران خود، بذری را کاشت که امروز به صنعتی مهم و هویتی فرهنگی تبدیل شده است. بسیاری از ما شاید هر روز چای بنوشیم، اما از ریشه‌های این صنعت و زحماتی که برای پایه‌گذاری آن کشیده شده است، کمتر آگاهیم. موزه چای لاهیجان و آرامگاه پدر چای ایران، فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با این گذشته افتخارآمیز و درک اهمیت این محصول در تاریخ معاصر ایران فراهم می‌آورند.
کاشف السلطنه پدر چای ایران
محمد میرزا قاجار قوانلو، ملقب به کاشف السلطنه، یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر ایران است که نامش با صنعت چای گره خورده است. او که در دوران قاجار و در سال ۱۲۴۴ هجری شمسی متولد شد، فردی تحصیل‌کرده و آگاه به تحولات جهانی بود. کاشف السلطنه در کنار فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود به عنوان یکی از مشروطه‌خواهان، دغدغه توسعه و خودکفایی کشور در زمینه‌های مختلف، به ویژه کشاورزی را داشت. او با درک وابستگی ایران به واردات کالاهای اساسی نظیر چای، به دنبال راهی برای کشت این محصول در داخل کشور بود. این دیدگاه بلندپروازانه، او را به سمت سفری در مسیر توسعه اقتصادی و کشاورزی ایران سوق داد.
نقش در توسعه صنعت چای
نقش کاشف السلطنه در توسعه صنعت چای ایران بی‌بدیل است. او در سال ۱۲۷۲ هجری شمسی با سمت ژنرال کنسول ایران به هندوستان اعزام شد. در آن دوران، هندوستان یکی از قطب‌های اصلی تولید چای در جهان بود و کاشف السلطنه با هوشمندی و درایت، فرصت را غنیمت شمرد تا با فنون و رازهای کشت، داشت و فرآوری این گیاه ارزشمند آشنا شود. او نه تنها به صورت تئوری، بلکه به صورت عملی نیز به مطالعه و آموزش پرداخت و اطلاعات ذی‌قیمتی را در این زمینه کسب کرد. تلاش‌های او برای انتقال این دانش به ایران، با موانع و دشواری‌های زیادی همراه بود، اما اراده و پشتکار او در نهایت به ثمر نشست و مسیر را برای پایه‌گذاری یک صنعت جدید در کشور هموار ساخت.
میراث کاشف السلطنه
میراثی که کاشف السلطنه برای ایران به جا گذاشت، فراتر از پایه‌گذاری یک صنعت است؛ او بذر خودباوری و امکان‌پذیری توسعه را در زمین کشاورزی ایران کاشت. پس از بازگشت از هند، او با تلاش فراوان و با استفاده از نفوذ و ارتباطات خود، موفق به دریافت مجوزهای لازم برای واردات نهال چای شد. انتقال سه هزار نهال چای از هند به ایران در شرایط آن زمان، خود یک اقدام جسورانه و نیازمند تدابیر خاص بود. او این نهال‌ها را به مناطق شمالی کشور، به ویژه لاهیجان که از نظر اقلیمی شباهت‌هایی به مناطق چای‌خیز هند داشت، منتقل کرد و کشت آزمایشی را آغاز نمود. موفقیت در این مرحله اولیه، راه را برای توسعه گسترده‌تر کشت چای در گیلان و سایر مناطق مستعد هموار ساخت و به تدریج، چای ایرانی جای خود را در سبد مصرف خانوارها باز کرد.
ورود چای به ایران
اگرچه چای به عنوان یک نوشیدنی قرن‌ها پیش از طریق جاده ابریشم و مراودات تجاری وارد ایران شده و مصرف می‌شد، اما ورود چای به ایران به مفهوم کشت و تولید انبوه آن، به تلاش‌های کاشف السلطنه بازمی‌گردد. پیش از اقدامات او، تمام چای مصرفی کشور از خارج وارد می‌شد که این موضوع وابستگی اقتصادی ایجاد می‌کرد. کاشف السلطنه با درک این چالش، به دنبال راهی برای قطع این وابستگی بود. او با پنهان کردن بذر و نهال‌های چای در بسته‌بندی‌های خاص و با ترفندهای دیپلماتیک، توانست آن‌ها را از هند خارج کرده و به ایران بیاورد. این اقدام هوشمندانه و مخاطره‌آمیز، نقطه عطفی در تاریخ اقتصادی و کشاورزی ایران محسوب می‌شود و آغازگر فصلی جدید در رابطه ایرانیان با این نوشیدنی محبوب بود.
صنعت چای در ایران
صنعت چای در ایران، محصول تلاش‌های مستمر کاشف السلطنه و نسل‌های بعدی کشاورزان و دست‌اندرکاران این حوزه است. پس از ورود نهال‌ها و موفقیت در کشت اولیه، کاشف السلطنه به آموزش کشاورزان محلی در لاهیجان و مناطق اطراف پرداخت. او دانش فنی مربوط به کشت، داشت، برداشت و فرآوری چای را که در هند آموخته بود، به کشاورزان منتقل کرد و آن‌ها را با روش‌های نوین تولید آشنا ساخت. با حمایت دولت وقت (به ویژه در دوران پهلوی اول) و تأسیس سازمان چای کشور به ریاست خود کاشف السلطنه، زیرساخت‌های لازم برای توسعه این صنعت فراهم شد. احداث کارخانجات چای‌سازی، توسعه مزارع و بهبود روش‌های تولید، باعث شد تا ایران به تدریج به یکی از تولیدکنندگان مهم چای در منطقه تبدیل شود و بخش قابل توجهی از نیاز داخلی را تأمین کند.
موزه چای ایران
موزه چای ایران در لاهیجان، مکانی است که داستان این صنعت و نقش قهرمان آن را روایت می‌کند. این موزه در مجموعه آرامگاه کاشف السلطنه قرار دارد و در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی با هدف حفظ و نمایش تاریخ چای در ایران تأسیس شد. ساختمان موزه با الهام از معماری سنتی شمال ایران طراحی شده و فضایی دلنشین و متناسب با موضوع خود دارد. هدف اصلی از ایجاد این موزه، آشنایی بازدیدکنندگان با پیشینه کشت و تولید چای در کشور، معرفی چهره ماندگار کاشف السلطنه و نمایش ابزار و ادوات مرتبط با این صنعت در طول زمان است. موزه چای ایران نه تنها یک مکان نمایش آثار، بلکه یک مرکز فرهنگی و آموزشی برای نسل‌های امروز و آینده محسوب می‌شود.
تاریخچه و هدف
تاریخچه موزه چای ایران به اواخر دهه ۱۳۶۰ و اوایل دهه ۱۳۷۰ خورشیدی بازمی‌گردد، زمانی که ایده تأسیس موزه‌ای برای گرامیداشت یاد و خاطره پدر چای ایران و نمایش تاریخ این صنعت در لاهیجان مطرح شد. این موزه در نهایت در سال ۱۳۷۱ در جوار آرامگاه کاشف السلطنه افتتاح گردید. هدف اصلی از تأسیس این موزه، گردآوری، حفظ، مستندسازی و نمایش اسناد، ابزار و اشیائی است که به نحوی با تاریخ ورود و توسعه چای در ایران ارتباط دارند. همچنین، این موزه به دنبال معرفی شخصیت و تلاش‌های بی‌وقفه کاشف السلطنه در پایه‌گذاری این صنعت ملی است. از دیگر اهداف موزه، افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چای در ایران و نقش آن در زندگی مردم شمال کشور است.
اشیا و آثار ارزشمند موجود در موزه
موزه چای ایران مجموعه‌ای غنی و متنوع از اشیا و آثار مرتبط با چای و تاریخ آن را در خود جای داده است. در این موزه می‌توان انواع ابزار و ادوات سنتی و قدیمی مرتبط با کشت، برداشت و فرآوری چای را مشاهده کرد. بخش قابل توجهی از آثار موزه به وسایل مرتبط با آماده‌سازی و نوشیدن چای اختصاص دارد؛ از انواع سماورهای زغالی، نفتی و برقی با طرح‌ها و اندازه‌های مختلف گرفته تا قوری‌ها، استکان‌ها، نعلبکی‌ها، قندان‌ها و پیمانه‌های چای‌خوری قدیمی. علاوه بر این، اسناد و مدارک تاریخی مرتبط با کاشف السلطنه، دست‌نوشته‌های او، عکس‌ها و نقشه‌های قدیمی مزارع و کارخانجات چای نیز در موزه به نمایش درآمده‌اند که هر یک گواهی بر بخشی از تاریخ این صنعت هستند.
طبقات موزه چای ایران
ساختمان موزه چای ایران معمولاً در دو طبقه اصلی، آثار خود را به نمایش می‌گذارد. طراحی داخلی موزه با استفاده از عناصر معماری و تزئینات بومی منطقه گیلان، فضایی گرم و صمیمی ایجاد کرده است. در طبقه همکف موزه، عموماً ابزار و وسایل مرتبط با مراحل مختلف تولید چای، از کاشت تا فرآوری، و همچنین ادوات سنتی آماده‌سازی و سرو چای به نمایش گذاشته شده‌اند. بازدیدکنندگان با عبور از این بخش، با سیر تحول تکنولوژی و روش‌های مرتبط با چای در ایران آشنا می‌شوند. طبقه فوقانی موزه معمولاً به نمایش اسناد تاریخی، عکس‌ها، دست‌نوشته‌های کاشف السلطنه و سایر آثار مرتبط با تاریخچه ورود چای و زندگی و فعالیت‌های پدر چای ایران اختصاص دارد. گاهی در این بخش، اشیائی مرتبط با فرهنگ و تاریخ عمومی منطقه نیز دیده می‌شود که تکمیل‌کننده فضای موزه هستند.
امکانات موزه چای ایران
موزه چای ایران به عنوان یک مرکز فرهنگی و گردشگری، امکانات رفاهی و خدماتی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است تا تجربه دلنشین‌تری از بازدید داشته باشند. این امکانات شامل فضاهایی برای استراحت، سرویس‌های بهداشتی و معمولاً یک فروشگاه کوچک برای عرضه محصولات مرتبط با چای و سوغات محلی لاهیجان است. در این فروشگاه، بازدیدکنندگان می‌توانند انواع چای ایرانی مرغوب و دمنوش‌های محلی را خریداری کرده و به عنوان سوغات با خود ببرند. همچنین، در محوطه اطراف موزه که بخشی از مجموعه آرامگاه و تپه‌های چای است، فضایی برای قدم زدن و لذت بردن از چشم‌انداز مزارع چای وجود دارد. پارکینگ نیز برای راحتی افرادی که با خودروی شخصی مراجعه می‌کنند، در نظر گرفته شده است.
تجربه بازدید
بازدید از موزه چای ایران تجربه‌ای جذاب و آموزنده است. با ورود به موزه، بازدیدکننده در فضایی قرار می‌گیرد که روایتگر داستان یک گیاه و تأثیر آن بر زندگی یک ملت است. چیدمان اشیا و اطلاعات ارائه شده، به گونه‌ای است که سیر تاریخی ورود چای به ایران و مراحل توسعه آن را به خوبی نشان می‌دهد. دیدن ابزار قدیمی فرآوری چای و مقایسه آن با روش‌های امروزی، درک عمیق‌تری از پیشرفت این صنعت به دست می‌دهد. بخش مربوط به وسایل سرو چای، یادآور آیین‌ها و سنت‌های دیرینه ایرانی مرتبط با این نوشیدنی است. بازدید از دست‌نوشته‌ها و اسناد کاشف السلطنه نیز فرصتی برای آشنایی نزدیک‌تر با شخصیت و افکار این مرد بزرگ است. در مجموع، این تجربه ترکیبی از آموزش، نوستالژی و آشنایی با بخشی مهم از هویت فرهنگی ایران است.
ساعت کار موزه تاریخ چای لاهیجان
برای برنامه‌ریزی بازدید از موزه تاریخ چای لاهیجان، اطلاع از ساعت کار آن ضروری است. معمولاً موزه در تمامی ایام هفته، به جز روزهای تعطیل رسمی، پذیرای بازدیدکنندگان است. ساعت کار موزه در فصول مختلف سال ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی، در نیمه اول سال (بهار و تابستان) از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر و در نیمه دوم سال (پاییز و زمستان) از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر فعالیت می‌کند. توصیه می‌شود پیش از مراجعه، برای اطمینان از ساعت دقیق کار و اطلاع از هرگونه تغییر احتمالی، با موزه تماس گرفته شود یا به وب‌سایت‌های معتبر گردشگری مراجعه گردد. این ساعات کاری مناسب، امکان بازدید برای گردشگران با برنامه‌های زمانی مختلف را فراهم می‌آورد.
بهترین زمان بازدید
انتخاب بهترین زمان برای بازدید از موزه چای ایران به سلیقه و اولویت‌های بازدیدکننده بستگی دارد، اما بسیاری از گردشگران فصل بهار را ایده‌آل‌ترین زمان می‌دانند. در فصل بهار، طبیعت لاهیجان در اوج زیبایی خود قرار دارد؛ مزارع چای سرسبز و تپه‌ها پوشیده از طراوت بهاری هستند. هوای مطبوع و دلپذیر بهار، پیاده‌روی در محوطه اطراف موزه و لذت بردن از چشم‌انداز را بسیار دلپذیر می‌کند. علاوه بر این، در این فصل ممکن است رویدادها و جشنواره‌های محلی مرتبط با چای یا نوروز در منطقه برگزار شود که تجربه سفر را غنی‌تر می‌کند. با این حال، موزه در تمام فصول سال جذابیت‌های خاص خود را دارد و در پاییز با رنگارنگی طبیعت و در زمستان با آرامش خاص خود، پذیرای علاقه‌مندان است.
آدرس و مسیرهای دسترسی به موزه چای لاهیجان
موزه چای ایران در شهر لاهیجان، استان گیلان واقع شده است. این موزه در انتهای خیابان کاشف شرقی، پس از میدان دکتر حشمت و در حد فاصل خیابان شهید هاشمی‌نژاد و کاشف شرقی قرار دارد. آرامگاه کاشف السلطنه و موزه چای در بالای یکی از تپه‌های سرسبز چای لاهیجان بنا شده‌اند که دسترسی به آن نسبتاً آسان است. برای رسیدن به لاهیجان از تهران، می‌توان از طریق جاده قزوین-رشت یا جاده چالوس سفر کرد. از رشت تا لاهیجان نیز حدود ۴۰ کیلومتر فاصله است و مسیر دسترسی از فرودگاه رشت به لاهیجان نیز آسان است. در داخل شهر لاهیجان، با استفاده از خودروی شخصی، تاکسی یا حتی پیاده‌روی کوتاه از مرکز شهر، می‌توان به موزه دسترسی پیدا کرد. موقعیت مکانی موزه در میان تپه‌های چای، خود بخشی از جذابیت بازدید است.
اهمیت موزه چای ایران
موزه چای ایران تنها یک ساختمان با تعدادی اشیاء قدیمی نیست؛ این موزه اهمیت ویژه‌ای در حفظ و انتقال بخش مهمی از تاریخ و هویت فرهنگی ایران دارد. در عصری که بسیاری از صنایع دستی و کشاورزی سنتی رو به فراموشی هستند، موزه‌ای مانند موزه چای، نقش حیاتی در زنده نگه داشتن یاد و خاطره تلاش‌های گذشتگان و معرفی ارزش‌های مرتبط با تولید ملی ایفا می‌کند. این موزه به عنوان یک مرجع، اطلاعات دقیق و مستندی درباره چگونگی شکل‌گیری صنعت چای در ایران، چالش‌های پیش رو و موفقیت‌های به دست آمده ارائه می‌دهد. همچنین، موزه چای با نمایش ابزار و روش‌های سنتی، به درک بهتر فرهنگ و سبک زندگی مردمان مناطق چای‌خیز کمک می‌کند.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
ورود و توسعه صنعت چای در ایران، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی عمیقی بر جامعه ایرانی گذاشت. چای به سرعت به یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها تبدیل شد و جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ مهمان‌نوازی ایرانی پیدا کرد. آیین چای نوشیدن، بهانه‌ای برای دور هم جمع شدن خانواده‌ها و دوستان، گفتگو و تبادل نظر شد و بخشی از هویت اجتماعی ایرانیان را شکل داد. موزه چای ایران با نمایش ابزار و فضاهای مرتبط با سرو چای، این تأثیرات فرهنگی و اجتماعی را به تصویر می‌کشد. همچنین، توسعه صنعت چای در مناطق شمالی، به ویژه گیلان، موجب تحولات اقتصادی و اجتماعی در این مناطق شد، فرصت‌های شغلی ایجاد کرد و سبک زندگی مردمان را تحت تأثیر قرار داد. موزه با نمایش این تاریخ، به درک بهتر این تحولات کمک می‌کند.
مرکز آموزشی و فرهنگی
موزه چای ایران فراتر از یک فضای نمایشگاهی، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با ارائه اطلاعات مستند و نمایش آثار مرتبط، منبع ارزشمندی برای پژوهشگران، دانشجویان و دانش‌آموزان علاقه‌مند به تاریخ کشاورزی، اقتصاد و فرهنگ ایران است. بازدیدهای گروهی دانش‌آموزی و دانشجویی از موزه، فرصتی برای آشنایی نسل جوان با تاریخچه یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی کشور و قدردانی از تلاش‌های پیشگامانی نظیر کاشف السلطنه فراهم می‌آورد. برگزاری کارگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی مرتبط با چای، مانند آیین‌های سنتی چای نوشیدن یا معرفی انواع چای ایرانی، می‌تواند این نقش آموزشی و فرهنگی موزه را تقویت کرده و آن را به یک مرکز پویاتر تبدیل کند.
آرامگاه کاشف السلطنه
آرامگاه محمد میرزا کاشف السلطنه، بنایی است که بر فراز تپه‌های چای لاهیجان، یاد و خاطره مردی را زنده نگه داشته که زندگی خود را وقف توسعه کشور کرد. این آرامگاه بر اساس وصیت خود کاشف السلطنه، در زمینی که او برای کشت چای خریداری کرده بود، احداث شد. ساختمان فعلی آرامگاه که معماری آن ترکیبی از عناصر سنتی و غربی است، در سال ۱۳۳۵ هجری شمسی تکمیل گردید. موقعیت مکانی آرامگاه در میان مزارع سرسبز چای، جلوه‌ای خاص به آن بخشیده و فضایی آرام و دلنشین برای ادای احترام به پدر چای ایران فراهم آورده است. آرامگاه کاشف السلطنه نه تنها یک بنای یادبود، بلکه نمادی از پیوند عمیق این شخصیت با زمین و محصولی است که برای معرفی آن تلاش فراوان کرد. این مکان هر ساله پذیرای تعداد زیادی از علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ و صنعت چای است.
جاهای دیدنی اطراف موزه چای ایران
بازدید از موزه چای ایران می‌تواند بخشی از یک برنامه گردشگری کامل در شهر زیبای لاهیجان و اطراف آن باشد. لاهیجان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعددی در نزدیکی موزه چای است. از جمله این مکان‌ها می‌توان به شیطان کوه و بام سبز لاهیجان اشاره کرد که با تله‌کابین خود، چشم‌اندازی بی‌نظیر از شهر و مزارع چای ارائه می‌دهند و فاصله کمی تا موزه دارند. دریاچه لاهیجان (استخر لاهیجان) نیز یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی نزدیک است که فضای دلپذیری برای قایق‌سواری یا پیاده‌روی در اطراف آن فراهم می‌کند. پارک میرصفا نیز در نزدیکی موزه قرار دارد و مکانی مناسب برای استراحت است. این نزدیکی جاذبه‌ها، برنامه‌ریزی برای بازدید همزمان از چندین مکان را آسان می‌سازد.
اقامت در نزدیکی موزه تاریخ چای ایران
برای گردشگرانی که قصد دارند بیش از یک روز در لاهیجان اقامت داشته باشند و به راحتی به موزه چای و سایر جاذبه‌ها دسترسی پیدا کنند، گزینه‌های اقامتی متنوعی در نزدیکی موزه وجود دارد. لاهیجان با داشتن هتل‌ها، مهمانسراها، ویلاها و سوئیت‌های اجاره‌ای متعدد، پاسخگوی نیازها و بودجه‌های مختلف است. برخی هتل‌ها مانند هتل جهانگردی لاهیجان در فاصله نسبتاً نزدیکی از موزه قرار دارند. همچنین، امکان اجاره ویلا و سوئیت در مناطق اطراف موزه و تپه‌های چای از طریق پلتفرم‌های آنلاین وجود دارد که می‌تواند تجربه‌ای متفاوت از اقامت در دل طبیعت چای را ارائه دهد. انتخاب اقامتگاه نزدیک به موزه، علاوه بر صرفه‌جویی در زمان رفت و آمد، امکان بازدید آسان‌تر در ساعات مختلف را فراهم می‌کند.
بهترین رستوران ها و غذاخوری های اطراف موزه تاریخ چای ایران
پس از بازدید از موزه چای ایران و لذت بردن از فضای اطراف آن، امتحان کردن غذاهای محلی گیلان در رستوران‌های نزدیک، می‌تواند تجربه سفر را کامل کند. در اطراف موزه چای و در خیابان‌های منتهی به آن، تعدادی رستوران، کافه و غذاخوری وجود دارد که انواع غذاهای ایرانی و محلی را سرو می‌کنند. رستوران‌هایی با فضای سنتی و محلی، فرصت چشیدن طعم غذاهای اصیل گیلانی مانند میرزاقاسمی، باقالی قاتوق یا فسنجان گیلانی را فراهم می‌آورند. همچنین، کافه‌ها و فست‌فودها نیز برای سلیقه‌های مختلف در دسترس هستند. پرس‌وجو از افراد محلی یا استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریابی و معرفی رستوران می‌تواند به یافتن بهترین گزینه‌ها در نزدیکی موزه کمک کند تا پس از یک بازدید فرهنگی، با صرف یک وعده غذایی خوشمزه، انرژی لازم برای ادامه گشت و گذار در لاهیجان به دست آید.
موزه تاریخ چای ایران کجاست؟
موزه تاریخ چای ایران در شهر لاهیجان، استان گیلان، در مجموعه آرامگاه کاشف السلطنه و در انتهای خیابان کاشف شرقی واقع شده است.
کاشف السلطنه کیست؟
محمد میرزا کاشف السلطنه بنیان‌گذار و پدر صنعت چای در ایران است که در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی، با واردات نهال چای از هند، کشت این محصول را در لاهیجان پایه‌گذاری کرد.
چرا لاهیجان به عنوان شهر چای شناخته می شود؟
لاهیجان به دلیل شرایط آب و هوایی مساعد و خاک مناسب، اولین منطقه در ایران بود که کشت چای توسط کاشف السلطنه در آن آغاز شد و به تدریج به قطب تولید چای کشور تبدیل گردید.
موزه چای ایران شامل چه بخش هایی است؟
موزه چای ایران در دو طبقه، شامل بخش‌های نمایش ابزار و ادوات سنتی چای، وسایل سرو چای، اسناد تاریخی، دست‌نوشته‌های کاشف السلطنه و عکس‌های قدیمی مرتبط با صنعت چای است.
آیا موزه چای بخشی از آرامگاه کاشف السلطنه است؟
بله، موزه چای ایران در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی در مجموعه آرامگاه محمد میرزا کاشف السلطنه در لاهیجان احداث و به عنوان بخشی از این مجموعه شناخته می‌شود.