پاسخ به یک اشتباه متداول؛ ماراتن نه یک ورزش باستانی که اختراعی مدرن است!

به گزارش مجله زنده خبری، به نقل از طرفداری، مسیر مسابقه ماراتن المپیک پاریس ۲۰۲۴ بسیار زیبا بود و از کنار بسیاری از نمادهای شهر مانند کاخ ورسای، هرم لوور و برج ایفل عبور می‌کرد. با این حال فاصله‌ای چند کیلومتری با منطقه‌ی سیزده و خیابان «رو میشل بریال» داشت. عجیب بود که این مسیر و آن خیابان به هم نرسیدند؛ باتوجه به اینکه اگه بریال نبود، احتمالاً هیچوقت هیچکس ماراتن را نمی‌دوید. 

ماجرا به سال ۱۸۹۴ بازمی‌گردد و نامه‌ای که بریال (که در شهری در مرز آلمان و فرانسه به دنیا آمده بود) ارسال کرده بود. نامه‌ای که اگر نوشته نمی‌شد تعداد کسانی که سالانه ماراتن را می‌دوند نه بیش از یک میلیون نفر، که صفر نفر می‌بود. بریال، محقق زبان‌ها و اسطوره‌شناسی، از رهبران اصلاحات آموزشی فرانسه و همان کسی است که ابداع اصطلاح معناشناسی را به او نسبت می‌دهند. به جز آن، بریال با مردی جوان به نام «پیر دو کوبرتن» آشنایی داشت که دبیرکل انجمن ورزشکاران فرانسه بود و قصد داشت مسابقات باستانی المپیک یونانی را زنده کند. وقتی در ژوئن ۱۸۹۴ کوبرتین اولین گردهماییِ گروهی را برگزار کرد که بعدها به نام کمیته بین‌المللی المپیک شناخته شد، بریال در کنار او نشسته بود. 

نامه‌ای که ابتدای متن به آن اشاره شد، همینجا ارسال شد. چند ماه پس از برگزاری اولین گردهمایی، در حالی که قرار شده بود اولین دوره مسابقات در آتن برگزار شود، بریال در نامه‌ای به کوبرتین نوشت: از آنجا که به آتن می‌روی، ببین که می‌توانیم مسابقه‌ی ماراتن در منطقه‌ی پنیکس آتن ترتیب بدهیم. اینطور یک طعم‌دهنده‌ی آنتیک برای مسابقات خواهیم داشت. اگر بدانیم که مسیری که جنگجوی یونانی دویده چقدر طولانی بوده، می‌توانیم استانداردی برای آن بسازیم. 

بریال به طور مفصل از افسانه‌ی یونانی جنگ ماراتن در کتاب‌ها و مقالات خود نوشته بود. ۴۹۰ سال پیش از میلاد، ارتش یونانی موفق به شکست ارتش بزرگ‌تر پارسیِ شده بود. طبق افسانه، در انتهای نبرد، یک پیام‌رسان یونانی برای رساندن خبر پیروزی دوان‌دوان به سوی آتن راه افتاده بود. با دویدن تمام مسیر که حدود ۲۶ مایل بود، او پیام خود را رساند و بعد از خستگی درگذشت. به ذهن بریال خطور کرده بود که می‌تواند این افسانه را به مسابقه‌ای تبدیل کند که المپیک جدید را به ریشه‌های باستانی‌اش نزدیک کند. 

دویدن در مسیری تا این اندازه طولانی برای آن زمان بسیار دور از انتظار بود. طولانی‌ترین مسیر دوومیدانی در مسابقات ۱۸۹۶ به جز ماراتن، تنها ۱۵۰۰ متری بود. در مسابقات المپیک باستان، رشته‌ای به اسم Dolichos (به معنی مسیر طولانی) وجود داشت که حدود پنج کیلومتر بود. دوی مسافت طولانی تا آن زمان به عنوان یک ورزش دیده نمی‌شد. اواخر قرن نوزدهم، رشته‌ی پیاده‌روی بسیار محبوب شده بود و بیشتر مردان و کمتر زنانی بودند که روزها و هفته‌ها به صورت متمادی پیاده‌روی می‌کردند. باور عمومی بر این بود که در انتهای مسابقات ماراتن، دونده‌ها مانند پیام‌رسان یونانی از بین خواهند رفت. روزنامه‌ای فرانسوی به انتقاد از ماراتن، آن را خلاف تمام اصول ورزشی و سلامتی انسان دانست. 

با این حال وقتی مسابقات در آتن آغاز شد، هیجان بالایی حول این رشته به وجود آمد. اولین ماراتن تاریخ در دهم مارس ۱۸۹۶ در آتن انجام شد که به صورت آزمایشی برگزار شده بود. چاریلاوس واسیلاکوس از یونان با سه ساعت و ۱۸ دقیقه قهرمان شد. مسابقه اصلی در اوج کوران مسابقات المپیک برگزار شد و اسپریدون لوئیس یونانی در آن به قهرمانی رسید و قهرمان جدید یونانی‌ها شد؛ حدود ۱۰۰ هزار نفر برای دیدن مسابقه آمده بودند که این بزرگترین عدد در تمام تاریخ بشری تا آن زمان توصیف شد. ماراتن تا دهه‌ها بعد رشته‌ای مردانه بود و تنها از ۱۹۸۴ زنان اجازه حضور پیدا کردند. رکورد کنونی دوی ماراتن مردان ۲ ساعت و ۳۵ ثانیه و در بین زنان ۲ ساعت و ۱۱ دقیقه است. 

موفقیت ماراتن بسیار فراتر از انتظار بود. به سرعت این رشته در تمام کشورهای صنعتی، در شهرها و مناطق مختلف برگزار شد. همه‌ی اینها در حالی است که هیچ سند از آن دوره‌ی تاریخی وجود ندارد که تائید کند واقعاً فیدیپیدس نامه‌رسانی بوده و مسیر مورداشاره را برای رساندن خبر پیروزی دویده است. عجیب‌تر اینکه هرودوت تاریخ‌نگار معروف یونانی چند دهه بعد از جنگ مورداشاره، از دویدن مسیری ۱۶۰ مایلی بین آتن و اسپارتا (به دلیلی دیگر) صحبت به میان آورده است. پانصد سال بعد تاریخ‌نگار دیگری به داستانی شبیه به ماراتن اشاره می‌کند اما نام دونده را Thersippus یا Eucles اعلام می‌کند. 

مسابقات ماراتن تاکنون قربانیان بسیاری گرفته است. معروف‌ترین و تنها نمونه‌ای که در المپیک اتفاق افتاد، به بیش از یک قرن پیش و المپیک ۱۹۱۲ استکهلم بازمی‌گردد. در آن مسابقات فرانسیسکو لازارو دونده ۲۴ ساله پرتغالی جان خود را طی مسیر از دست داد. او پس از ۳۰ کیلومتر از هوش رفت. با بررسی بیشتر مشخص شد که دونده‌ی پرتغالی از موم و ضدآفتاب برای کمک به دویدن بهتر و کم کردن آسیب اشعه‌های خورشید استفاده کرده بود؛ همین موضوع در کنار گرمای هوا منجر به عدم تعادل الکترولیت و در نتیجه مرگ شده بود. 

اگرچه داستان تاریخی پشت دوی ماراتن به احتمال زیاد واقعیت ندارد، سازنده‌ی این مسابقه جایی در پاریس به خاک سپرده شده و تنها ۱۰ دقیقه با نقطه‌ی پایان مسابقه فاصله داشت. 

انتهای پیام