مهمترین نکات آداب زیارت چیست؟
آداب زیارت معصومین و امام زادگان (علیهما السلام )
آداب زیارت امام رضا برای کودکان و بزرگسالان به شرح زیر است:
1 – غسل کردن پیش از رفتن برای زیارت .
2 – پرهیز نمودن از کلام بیهوده و لغو و پرهیز از مخاصمه و در طول مسیر.
3 – خواندن دعای وارده و مخصوص آن امام .
4 – طهارت از حدث اکبر و حدث اصغر
5 – پوشیدن جامه های پاک ، پاکیزه و نو. بهتر است رنگ جامه سفید باشد.
6 – در حین رفتن به زیارت گام ها را کوتاه بردارد و با وقار حرکت کند و همچنین باید خاضع و خاشع باشد و سر به زیر راه برود و به بالا و اطراف خود توجه نکند ؛ یعنی به منزلت و عظمت زیارت فکر کند.
7 – خوشبو نمودن خود در غیر زیارت امام حسین (علیه السلام ).
8 – هنگام رفتن به حرم مطهر، زبان را به ذکر تکبیر، تحمید، تسبیح ، تهلیل و تمجید مشغول کند و با فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) دهان خود را معطر نماید.
9 – ایستادن بر در حرم شریف و اذن دخول طلبیدن و سعی کردن در به دست آوردن رقت قلب و خضوع به وسیله تصور و فکر در عظمت و جلالت قدر صاحب آن مرقد منور؛ به فکر این باشد که ایستادن او را می بیند، کلام او را می شنود و جواب سلام او را می دهد. همچنین باید در محبت و لطفی که ایشان به شیعیان و زائران خود دارند، تدبیر کند و همچنین در خرابی های حال خود و خلاف هایی که نسبت به آن بزرگواران کرده است ، تاءمل کند.
10 – بوسیدن عتبه عالیه و آستانه مبارکه . سزاوار است برای خدا به شکرانه این که او را به این مکان رسانده است ، سجده کند.
11 – مقدم داشتن پای راست در وقت داخل شدن و مقدم داشتن پای چپ در وقت بیرون آمدن ؛ مانند مساجد.
12 – رفتن نزد ضریح مطهر به نحوی که بتواند خود را به آن بچسباند. توهم این که دور ایستادن ادب است ، وهم (غلط) است . زیرا در حدیث آمده است که تکیه کردن بر ضریح و بوسیدن آن شایسته است .
13 – ایستادن پشت به قبله و رو به قبر منور در وقت زیارت . ظاهرا این ادب مختص به معصوم (علیهما السلام ) است . وقتی از خواندن زیارت فارغ شد، گونه راست را به ضریح بگذارد و به حال تضرع ، دعا کند. سپس گونه چپ را بگذارد و خدا را به حق صاحب قبر بخواند که او را از اهل شفاعت آن بزرگوار قرار دهد. آنگاه در دعا مبالغه کند. سپس به سمت سر مطهر برود و رو به قبله بایستد و دعا کند.
14 – ایستادن در وقت خواندن زیارت ؛ اگر عذری مثل ضعف و درد کمر و درد پا و غیره نداشته باشد.
15 – تکبیر گفتن هنگام دیدن قبر مطهر، پیش از شروع خواندن زیارت .
16 – خواندن زیارت وارده از سادات انام (علیهم السلام ) و ترک زیارت های ساخته شده بی اساس که بعضی بی خردان ، عوامانه آنها را با بعضی از زیارات تلفیق کرده اند.
17 – به جا آوردن نماز زیارت که اقل آن دو رکعت است .
18 – خواندن سوره ((یس )) در رکعت اول و سوره ((الرحمن )) در رکعت دوم ؛ در صورتی که برای آن زیارتی که نماز آن را می خواند، کیفیت مخصوصی ذکر نشده باشد.
19 – کسی که داخل حرم مطهر شود و ببیند که نماز جماعت برقرار شده است ، پیش از آنکه زیارت کند، ابتدا نماز بخواند. همچنین وظیفه ناظر حرم است که مردم را به نماز امر کند.
20 – تلاوت کردن قرآن نزد ضریح مطهر و هدیه کردن آن به روح مقدس مزور.
21 – ترک نمودن سخنان ناشایست و کلمات لغو و بیهوده و عدم اشتغال به صحبت های دنیوی که همیشه و در همه جا مذموم ، قبیح ، مانع رزق و باعث قساوت قلب است .
22 – بلند نکردن صدا در وقت زیارت .
23 – وداع کردن با امام (علیه السلام ) در وقت بیرون رفتن از شهری که آن حضرت در آن جا مدفون است .
24 – توبه و استغفار نمودن از گناهان و تصمیم به بهتر کردن حال ، کردار و گفتار خود بعد از فراغت از زیارت .
25 – انفاق کردن به قدر وسع بر خادمان آستانه شریفه .
26 – سزاوار است که خدام از اهل خیر و صلاح و صاحب دین و مروت باشند و آنچه را از زائران می بینند، تحمل نمایند و خشم خود را بر ایشان فرو نشانند و بر آنها تندی و درشتی ننمایند و بر رفع حوایج محتاجین اقدام و زائرین را راهنمایی کنند.
27 – انفاق و احسان بر فقرا، مجاورین و مساکین شهری که امام (علیه السلام ) در آن مدفون است ؛ خصوصا سادات و اهل علم .
28 – از جمله آداب ، تعجیل کردن در بیرون رفتن از حرم است ؛ در وقتی که حظ و بهره خود را از زیارت درک کرد تا برای رجوع بعدی شوق بیشتری داشته باشد.
29 – سزاوار است وقتی که زوار بسیار است ، کسانی که جلوتر هستند و به ضریح چسبیده اند، زیارت را کوتاه نمایند و زودتر بیرون روند تا دیگر زائراءن هم به قرب ضریح فایز گردند.
آداب کامل زیارت امام رضا(ع)/ در حرم رضوی چه زیاراتی را قرائت کنیم
زیارت یعنی محبت و شیدایی و ابراز علاقه به امام و خضوع و خشوع در مقابل آیت خداوند بر زمین، زائر به هنگام زیارت فرصت می‌یابد تا زیر چتر ولایت قرار گیرد و نسیم لطف امام هشتم (ع) را با همه وجود احساس کند. در هنگامه زیارت امام است که زائر می‌تواند با رعایت آداب زیارت امیدوار به رسیدن به مقصود و رفع گرفتاری و بخشش باشد.
اما اینکه آداب زیارت چیست و چگونگی و چرایی این آداب چه تاثیری بر افزایش معنویت زیارت دارد مطلبی است که با حجت الاسلام «سید محمد محسن دعایی» نویسنده، پژوهشگر و رئیس موسسه مطالعات راهبردی مشهد در هشتمین و آخرین ویژه نامه شهادت امام هشتم شیعیان مطرح کردیم ماحصل این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید
تعریف شما از آداب زیارت چیست؟ و بفرمائید رعایت آداب زیارت چه ضرورتی دارد؟
دعایی: زیارت به معنای دیدار و ملاقات است اما به هر دیداری زیارت و ملاقات نمی‌گویند، فرض کنید کسی به دیدار دوستش می‌رود و وی خواب است آیا می‌توان گفت ما با دوستان ملاقات کرده‌ایم؟ بنابراین زیارت ملاقات و دیداری است که همراه با ارتباط فکری، روحی و قلبی باشد این ارتباط قلبی که باید در زیارت محقق شود با توجه ومعرفت انسان محقق می‌شود و هر چقدر این توجه متمرکز‌تر باشد ارزش این زیارت و ملاقات افزایش پیدا می‌کند.
بنابراین زیارت که ملاقات و دیدار به همراه ارتباط قلبی است و ارتباط قلبی هم یک ادراک فعال است با توجه و تمرکز بر منویات درونی طرف فعال می‌شود ما هر چقدر خصوصیات شخصی که به زیارت او مشرف می‌شویم را بهتر بشناسیم زیارت ما واقعی‌تر و غنی‌تر است.
در یک جمله می‌توان گفت دیدار با امام معصوم (ع) حقیقت زیارت است و باید با حضرت ارتباط قلبی برقرار کنیم یعنی توجه خودمان را به خصوصیات و انوار درون قلب او متمرکز کنیم و او را در قلب و دلمان وارد کنیم با او متحد شویم و نیروهای درونی او را در درون قلب خودمان به جریان بیندازیم براساس این تعریف، ما باید از قبل امام را شناسایی کنیم و قلب خودمان را با او مرتبط کنیم.
آن چیزی که این مسئله را محقق می‌کند آداب زیارت است؛ بنابراین آداب زیارت تنظیم کننده رابطه انسان در موقع زیارت با امام است. خوشبختانه تحت عنوان آداب زیارت نکات فراوانی از طرف معصومان (ع) و سیره اولیای خدا برای ما نقل شده است که آنها به آداب عام و آداب خاص تقسیم می‌شوند که آداب عام شامل آداب قبل از تشرف، هنگام تشرف و پس از تشرف است.
در آداب قبل از تشرف مهمترین مسئله خلوص نیت است. سیدابن طاووس در کتاب اقبال می‌فرماید: «اخلاص زائر و پاک سازی نیت از اهم کار‌ها است.»
همچنین نباید چنین باشیم که اگر در حرم مطهر امام با زائران زیادی روبرو بودیم حال بهتری داشته باشیم و اگر با زائران اندکی مواجه بودیم خسته و ملول شویم و توجه کاملمان باید به خود حضرت باشد و نیت انسان یعنی عامل برانگیزاننده انسان برای تشرف به محضر معصوم (ع) باید فقط حب و عشق اولیاء و ادای حقوق واجب آنها باشد.
بعد از خلوص نیت تهذیب مال است چرا که با لقمه حرام نه نمازی قبول می‌شود و نه دعائی مستجاب می‌شود بنابراین باید سعی کنیم در حلال بودن مالمان دقت کنیم و از مالمان را حق الناس و حق الله پاک کنیم. مطلب بعدی در آداب قبل از تشرف حلالیت طلبیدن از دوستان و آشنایان است و ادب بعدی زیارت روزه قبل از سفر است که در روایات معتبر در کامل الزیارات آمده است که قبل از زیارت روزه بگیرید.
ادب بعدی غسل زیارت است و مستحب است قبل از زیارت غسل کنیم و دعای بسیار زیبایی وارد است که آن را پس از غسل قبل تشرف انجام دهیم. خواندن دعای مفصل ادب بعدی است و از دیگر آداب زیارت قبل تشرف خضوع و خشوع در هنگام حرکت به سمت مرقد مطهر است چیزی که نوعا مورد غفلت قرارمی گیرد زائر شایسته است از محل سکونتش تا حرم مطهر در حد ممکن پیاده و در حال وقار و خضوع و خشوع با گام‌های کوتاه و در حالت مراقبه قرار بگیرد.
ادب بعدی مراقبه و دوری از گناه است چگونه می‌شود انسان با چشم یا قلب آلوده در سفر زیارت بخواهد به محضر امام مشرف شود و بهره ببرد. ممکن است از انسان در زندگی معمولی‌اش گناهانی سر بزند اما شایسته نیست در سفر زیارت گناه کنیم. ادب بعدی دوری از گفت‌و‌گو در مورد مادیات است و از دیگر آداب زیارت قبل از تشرف دوری از مزاح و شوخی و آنچه سبب تشتت و مشغولیت ذهن و از بین بردن تمرکز انسان می‌شود.
نکته بسیار برجسته‌ای است که زائر قبل از تشرف باید به آن توجه داشته باشد این است که زبانش به ذکر جاری باشد.خواندن سوره‌های مبارکه مانند حمد و توحید و آیات آخر سوره مبارکه حشر، یاری نمودن به دیگر زائران در طول مسیر زیارت نیز از موارد مورد تاکید است.
دوری از غذاهای لذیذ و شیرین به ویژه در زیارت سید الشهدا و پوشیدن لباس پاکیزه و در صورت امکان سفید بودن آن نیز از دیگر آداب زیارت قبل از تشرف است.
در ارتباط با آداب زمان تشرف نیز توضیح دهید.
دعایی: آداب هنگام تشرف که بسیار مهم است و به شکل یک مجموعه به هم پیوسته زیارت را زیارت واقعی کند ادب حضور است.
از لحظه‌ای که می‌خواهیم به حضور امام (ع) برسیم باید تا پایان تشرف ما در حرم خودمان را در محضر امام (ع) بدانیم و متوجه باشیم که در خانه چه کسی قدم گذاشته‌ایم به گونه‌ای که تمام توجه ما باید به نفس مطهر امام (ع) باشد تا با جوشش خدایی در قلب امام بتوانیم با آن مرتبط شویم و دروازه‌های خودش را بر روی ما باز کند.
ادب حضور مرکز ثقل آداب زیارت است چنانچه تمام آداب زیارت را رعایت کنیم و ادب حضور نباشد همه را بی‌خاصیت می‌کند واگر ادب حضور باشد سایر آداب را هم اثر بخش خواهد کرد. در مضجع امام (ع) در محضر مقدس‌ترین خلیفه خدا قرار می‌گیریم بنابراین باید ادب حضور خودمان را با جدیت مراعات کنیم. ادب دوم در هنگام تشرف خواندن اذن دخول است با توجه به آنچه قرآن به ما می‌آموزد که اولیاء خدا زنده هستند و در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی روزی می‌خورند چگونه به خودمان اجازه بدهیم وارد خانه یک چنین فردی شویم و از ایشان اجازه نگیریم.
در بحث اذن دخول نیز می‌توانیم یا با اذن دخول‌های ذکر شده و یا با آنچه ما خودمان می‌توانیم با امام (ع) بیان کنیم از حضرت اذن بگیریم و بعد وارد حرم مطهر شویم در روایت هست علامت اذن دادن امام این است که چشم انسان اشک بار شود. بنابراین سعی کنیم حتما دلمان بشکند و بعد وارد آنجایی شویم که ملائکه‌های آسمان و ارواح مقدس مرتبط به اینجا رفت و آمد می‌کنند. عتبه بوسی و بوسیدن درگان حرم نشان ارادت به صاحب بقعه است و اگر سجده کنیم باید این سجده برای خدای متعال و به شکرانه توفیق زیارت باشد.
منبع: زیارت مدیا