۲۷ آذر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم مروری خواهیم کرد بر وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۷ آذر برابر با ۱۸ دسامبر را ورق می‌زنیم.

****

قصر صخره‌ای

۱۸ دسامبر ۱۸۸۸ میلادی برابر با ۲۷ آذر ۱۲۶۷خورشیدی، یک دامدار آمریکایی به نام ریچارد وتریل قصر صخره‌ای در پارک ملی میزا ورده در کلرادو را کشف کرد. او در امتداد سمت شمالی رودخانه مانکوس دنبال گاوهای گم‌شده‌اش بود که به مکانی رسید که بعدها قصر صخره‌ای نامیده شد. همین کشف موجب شد که وتریل دنبال کاوش‌های باستان‌شناختی برود. قصر صخره‌ای ویرانه‌های بزرگ‌ترین و معروف‌ترین سکونت‌گاه‌های باستانی سرخ‌پوستان پوئبلو در آمریکای شمالی است که آن را در دهه ۱۲۰۰ میلادی آن را با ۱۵۰ اتاق و ۲۳ کیوای مدور و بزرگ (مکان‌هایی که برای برگزاری مراسم آیینی استفاده می‌شد) در پناهگاه صخره‌ای بزرگی ساخته‌اند.

فوتون

۱۸ دسامبر ۱۹۲۶ میلادی برابر با ۲۷ آذر ۱۳۰۵ خورشیدی، در نامه‌ای که در نشریه علمی نیچر منتشر شد، جی.ان لوئیس، رییس کالج شیمی دانشگاه کالیفرنیا کلمه «فوتون» را رواج داد. نام فوتون، برگرفته از واژه‌ای یونانی «فوس» به‌معنی نور است. این نام پیشتر هم مورد استفاده قرار گرفته بود اما تا زمان لوئیس به‌صورت گسترده مورد پذیرش قرار نگرفته بود. به‌عنوان مثال در فوتون در سال ۱۹۱۶ فیزیک‌دان آمریکایی، لئنوارد تی. ترولند، در سال ۱۹۲۱ فیزیک‌دان ایرلندی، جان جالی، در سال ۱۹۲۴ فیزیک‌دان فرانسوی، رنه وورمسر و در سال ۱۹۲۶  فیزیک‌دان فرانسوی دیگری به‌نام فریتهویف وولفرز از واژه فوتون استفاده کرده بودند. نام فوتون ابتدا به‌عنوان واحدی مرتبط به روشنایی چشم و در نتیجه تشخیص نور مطرح شد و بعدها در متون پزشکی و در ادامه در فیزیک استفاده شد.

هارولد وارموس

۱۸ دسامبر ۱۹۳۹ میلادی برابر با ۲۷ آذر ۱۳۱۸ خورشیدی، هارولد وارموس، ویروس‌شناس آمریکایی به‌دنیا آمد. وارموس همراه با جی. مایکل بیشاپ، جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی سال ۱۹۸۹ را برای کارشان درباره منشأ سرطان به‌طور مشترک برنده شد. مطالعات این دو دانشمند نشان داد که ژن‌های سرطانی (انکوژن‌ها) می‌توانند از ژن‌های سلولی طبیعی به نام پروتوآنکوژن‌ها ایجاد شوند. انکوژن‌ها ژن‌های طبیعی هستند که رشد هر سلول زنده را کنترل می‌کنند، اما تحت شرایط خاصی می‌توانند تبدیل عامل سرطان‌زا شوند. وارموس و بیشاپ معتقد بودند که رشد سلول‌های سرطانی نتیجه تهاجم خارج از سلول نیست، بلکه استفاده نادرست از یک ژن طبیعی توسط یک رتروویروس (ویروس پسگرد) و در نتیجه قرار گرفتن در معرض برخی عوامل سرطان‌زای تشدیدکننده ازجمله تابش‌های مضر و سیگار است. تحقیقات آنها در اواسط دهه ۷۰ میلادی به پیشرفت‌های بزرگی در درک، تشخیص و درمان انواع سرطان‌ها منجر شد.

سر جی.جی. تامسون

۱۸ دسامبر ۱۸۵۶ میلادی برابر با ۲۷ آذر ۱۲۳۵خورشیدی، جوزف جان تامسون، فیزیکدان انگلیسی به دنیا آمد. او با کشف الکترون در سال ۱۸۹۷ توانست دانش ساختار اتمی را متحول کند و به‌دلیل این کشف در سال ۱۹۰۶ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد و در سال ۱۹۰۸ شوالیه شد. تامسون با جریان الکتریسیته درون لوله‌های شیشه‌ای خالی آزمایش کرد و به بررسی یک پازل طولانی مدت معروف به «پرتوهای کاتدی» پرداخت. آزمایش‌های تامسون او را بر آن داشت تا پیشنهادی جسورانه ارائه دهد: «این پرتوهای مرموز جریان‌هایی از ذرات بسیار کوچک‌تر از اتم‌ها هستند.» او این ذرات را کُرپیزه نامید و پیشنهاد کرد که ممکن است این ذرات همه ماده را در اتم تشکیل دهند. تصور ذرات زیراتمی در زمانی که بیشتر مردم فکر می‌کردند اتم به‌عنوان بنیادی‌ترین واحد ماده، غیرقابل تقسیم است شگفت‌انگیز بود.